Ἡ Ὀρθόδοξη λατρεία εἶναι μία κίνηση νὰ διακρίνουμε τὸν ἀληθινὸ Θεό, νὰ τοποθετηθοῦμε μέσα στοὺς κόλπους τῆς ἀγάπης Του, νὰ ἐκφράσουμε ἀνταποδο­τικὰ τὴν εὐχαριστία καὶ τὴν ἀγάπη μας, νὰ κοινωνήσουμε τελικὰ μαζί Του, νὰ περιχωρήσουμε στὴ χάρι καὶ ἐνέργειά Του, νὰ ζήσουμε τὴ συγγένεια μαζί Του. Ὑπ᾿ αὐτὴν τὴν ἔννοια, ἡ λατρεία μαζὶ μὲ τὴ ζωὴ καὶ τὴν πίστη συναπαρτίζουν ἕνα ἀδιαίρετο σῶμα.

Σκοπό της ἔχει νὰ μᾶς κάνει μετόχους τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ, ἡ ὁποία εἶναι διήκουσα σὲ ὅλη τὴν ἱστορία καὶ ἐπεκτεινομένη στὴν αἰωνιότητα. Βασιλεία τοῦ Θεοῦ εἶναι ἡ Ἐκκλησία· εἶναι ἡ συντέλεια τῶν αἰώνων καὶ κατάργηση τῆς ἱστορίας· εἶναι ἡ κατάσταση τῆς θεότητος, ἀλλὰ καὶ ἡ κατάσταση τῆς θεώσεως τὴν ὁποία μπορεῖ νὰ βιώσει ὁ ἄνθρωπος.

Ἡ Ὀρθόδοξη λατρεία εἶναι ἡ κατ᾿ ἐξοχὴν συνάντηση τοῦ Θεοῦ ποὺ ἀγαπᾶ νὰ μετέχεται ἀπὸ τὸν ἄνθρωπο καὶ τοῦ ἀνθρώπου ποὺ ποθεῖ νὰ μετέχει τοῦ Θεοῦ. Πρὸς τὸν σκοπὸ αὐτὸν ἡ Ἐκκλησία προτείνει τρεῖς κινήσεις: Πρῶτον· τὴν κατάνυξη, νὰ εἰσχωρήσουμε μέσα μας βαθειά. Δεύτερον· τὴν ἀνάταση, νὰ ἀνεβοῦμε ψηλά. Καὶ τρίτον· νὰ προχωρήσουμε στὰ πέραν, στὰ ἐπέκεινα.

Πῶς ὅμως συνδέεται ἡ μετοχή μας στὴ βασιλεία τοῦ Θεοῦ μὲ τὴ ζωὴ καὶ τὴν πίστη; Μὲ τὴν πτωχεία τοῦ πνεύματος, τὴν ταπείνωση, μὲ τὴν ἑτοιμασία γιὰ τὸν διωγμὸ ἔνεκεν δικαιοσύνης καὶ μὲ τὴ στροφὴ πρὸς τὴν παιδικὴ ἀθωότητα καὶ κατάσταση. Αὐτὰ ἀποτελοῦν τὸν ἄξονα τοῦ φρονήματος μὲ τὸ ὁποῖο μποροῦμε νὰ γευόμαστε λειτουργικὰ τὴ βασιλεία τοῦ Θεοῦ.

Μέσα στὴ λατρεία φανερώνεται ὁ Χριστὸς καὶ δοξάζεται ὁ πιστός. Τὸ πρῶτο στοιχεῖο ποὺ φανερώνει τὴ δόξα τοῦ ἀνθρώπου ἐν τῷ Θεῷ εἶναι ἡ μεταμόρφωση καὶ ἡ ἑτεροποίηση τῆς φύσης του. Δεύτερο ἐπίπεδο πνευματικῆς ἀλλοίωσης ἀποτελεῖ ἡ ἑτερότητα τῶν γλωσσῶν· ἡ γλῶσσα τῆς θεολογίας εἶναι ἡ ἑτέρα γλῶσσα, ποὺ περιγράφει καὶ ἀποκαλύπτει τὶς ἀπρόσιτες στὸν ἄνθρωπο ἀλήθειες τοῦ Θεοῦ. Τρίτο εἶναι ἡ οἰκειότητα μὲ τὴν αἰωνιότητα, μὲ τὴν νίκη κατὰ τῆς φθορᾶς καὶ τοῦ θανάτου. Τέταρτη κατάσταση εἶναι ἡ ἀποξένωση ἀπὸ τὴν ἁμαρτία, ὅπως αὐτὸ συμβαίνει καὶ μὲ τοὺς ἀγγέλους. Ἡ ἁμαρτία γίνεται πιὸ δύσκολη ἀπὸ τὴν ἐργασία τῶν ἀρετῶν. Τότε ἐξαγιάζεται, γίνεται «ἅγιος», ἕτοιμος νὰ δεχθεῖ τὰ «ἅγια». Τέλος, ἡ τελεία δόξα τοῦ ἀνθρώπου εἶναι ἡ φανέρωση τοῦ κατ᾿ εἰκόνα καὶ καθ᾿ ὁμοίωσιν τοῦ ἀνθρώπου πρὸς τὸν Θεό.

Ἡ λατρεία νοεῖται μόνον συλλογικά, ἐκκλησιαστικά. Δὲν λατρεύει κανεὶς μόνος του οὔτε στὸ σπίτι του· λατρεύει μαζὶ μὲ ὅλους καὶ μέσα στὸν ναό. Ὁ Θεὸς λατρεύεται μόνον ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία ὡς καθολικὴ ὀντότητα. Ἡ Ἐκκλησία ζεῖ ὅλες τὶς λειτουργίες σὰν μία. Αὐτὴ ἡ καθολικότητα ἐκφράζει τὸ μυστήριο τῆς ἑνότητος. Στὴ Θεία Λειτουργία πηγαίνουμε γιὰ νὰ βροῦμε τὴ θέση μας μέσα στὸ ἅγιο ποτήριο, νὰ ἀκουμπήσουμε τὸν Χριστό, νὰ βρεθοῦμε μὲ ὅλον τὸν κόσμο, νὰ νοιώσουμε ὅτι ὅλοι εἶναι κομμάτια τῆς ὑποστάσεώς μας, γιὰ νὰ αἰσθανθοῦμε ὅτι ὅλοι μαζὶ εἴμαστε μέλη τοῦ Χριστοῦ. Τότε παύουμε νὰ παρακολουθοῦμε ἀλλὰ συμμετέχουμε στὴ θεία λατρεία.

Πίστη, ζωὴ καὶ λατρεία ἀμοιβαίως προϋποτίθενται καὶ περιχωροῦνται. «Ἁγίῳ Πνεύματι πᾶσα ψυχὴ ζωοῦται –αὐτὸ εἶναι ἡ ζωή- καὶ καθάρσει ὑψοῦται –αὐτὸ εἶναι ἡ πίστη- λαμπρύνεται, τῇ Τριαδικῇ Μονάδι ἱεροκρυφίως» -αὐτὸ εἶναι ἡ λατρεία.