Σεβασμιώτατε, διανύσαμε μὲ τὶς εὐχές Σας τὶς δύο πρῶτες ἑβδομάδες τῆς ἁγίας καί Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς· τῆς πνευματικότατης αὐτῆς περιόδου, κατὰ τὴν ὁποία ἡ ἁγία μας Ἐκκλησία κατανύσσει τὴν ψυχή μας καὶ μᾶς ὠθεῖ σέ μετάνοια. Μᾶς καλεῖ νὰ ἐξετάσουμε τὸν ἑαυτό μας, τὸν ἐσωτερικό μας κόσμο, νά μετανοήσουμε γιὰ τὶς ἁμαρτίες μας καὶ νὰ ζητήσουμε τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ. Ἀναλογιζόμενοι τὰ πάθη μας νὰ πορευθοῦμε πρὸς τὸ θεῖο Πάθος καὶ κατὰ τὸ δυνατὸν καθαροὶ νὰ ἑορτάσουμε τὴ λαμπροφόρο Ἀνάσταση τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ. Σημαντικὰ συμβάλλει σὲ αὐτὸ καὶ ὁ πλοῦτος τῶν ἱερῶν Ἀκολουθιῶν τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, μὲ τὰ διδακτικότατα ἱερὰ Ἀναγνώσματα καὶ τὴν ὑπέροχη ὑμνολογία.

Ἀπὸ τοὺς πιὸ κατανυκτικοὺς ὕμνους τῆς περιόδου αὐτῆς εἶναι τὰ δύο Προκείμενα, ποὺ ἐναλλάσσονται ἀνὰ Κυριακὴ στοὺς Κατανυκτικοὺς Ἑσπερινούς. Τὸ ἕνα ἀπὸ τὰ δύο αὐτὰ Προκείμενα ἀποτελεῖ στίχο ἀπὸ τὸν 60^ο ψαλμὸ τοῦ προφητάνακτος Δαβίδ: «Ἔδωκας κληρονομίαν τοῖς φοβουμένοις τὸ ὄνομά σου, Κύριε»[1]. Ἔδωσες, δηλαδή, τὴν κληρονομιὰ τῆς ἁγίας γῆς σὲ αὐτοὺς ποὺ φοβοῦνται τὸ ὄνομά Σου, Κύριε. Ὄντας ἐξόριστος ἀπὸ τὴν Ἱερουσαλὴμ ὁ Δαβίδ, τότε ποὺ ἐπαναστάτησε ὁ γιός του Ἀβεσσαλώμ, ἐκφράζει τὴ βαθειὰ ἱκεσία του πρὸς τὸν Θεὸ καὶ τὴ βεβαιότητα ὅτι ὁ Παντοκράτωρ Κύριος θὰ εἰσακούσει τὴν δέησή του καὶ θὰ τοῦ χαρίσει τὴ δυνατότητα νὰ ἐπιστρέψει στὰ ἱερὰ σκηνώματα τοῦ Θεοῦ. Ἔδωσες τὴν ἀτίμητη αὐτὴ κληρονομιὰ σὲ αὐτοὺς ποὺ Σὲ φοβοῦνται· σὲ αὐτοὺς ποὺ διακατέχονται ἀπὸ τὸν ἅγιο καὶ ἱερὸ φόβο Σου, Κύριε, ὁμολογεῖ ὁ ἐξόριστος βασιλιάς.

Ἂς δοῦμε, λοιπόν, τί εἶναι ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ, στὸν ὁποῖο ἀναφέρεται ὁ Δαβίδ, ποιὰ ὀφέλη χαρίζει στὸν ἄνθρωπο ποὺ τὸν καλλιεργεῖ καὶ πῶς θὰ τὸν ἀποκτήσουμε. Αὐτὰ τὰ τρία σημεῖα θὰ μᾶς ἀπασχολήσουν στὴ συνέχεια.

Τί εἶναι, λοιπόν, ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ; Ἕναν θαυμάσιο ὁρισμό του μᾶς δίνει ὁ ἅγιος Νεκτάριος: «Φόβος Κυρίου εἶναι ὁ βαθύτατος σεβασμὸς τοῦ πλάσματος πρὸς τὸν Πλάστη του· ἡ βαθύτατη εὐλάβεια καὶ ἀφοσίωση τοῦ πιστοῦ Χριστιανοῦ πρὸς τὸν Κύριο καὶ Θεό του. Φόβος Κυρίου εἶναι τὸ ἱερὸ καὶ ἅγιο συναίσθημα, τὸ ὁποῖο πλημμυρίζει τὴν καρδιὰ τοῦ πιστοῦ Χριστιανοῦ, ποὺ ζεῖ μέσα στὴ Χάρι τοῦ Θεοῦ» [2], σημειώνει ὁ θαυματουργὸς ἐπίσκοπος Πενταπόλεως.

Ὁ ἄνθρωπος ποὺ ἔχει φόβο Θεοῦ ζεῖ μέσα στὴ ζωογόνο ἀτμόσφαιρα τῆς παρουσίας Του. Ἂς μὴν Τὸν βλέπουν τὰ μάτια του. Ἂς μὴν Τὸν ἀκοῦνε τὰ αὐτιά του. Ἂς μὴν Τὸν αἰσθάνονται οἱ αἰσθήσεις του. Ἂς εἶναι δύσκολο νὰ Τὸν προσεγγίσει ἀκόμη καὶ μὲ τὴ σκέψη του. Γιὰ τὸν θεοφοβούμενο ἄνθρωπο ὁ Θεὸς ὄχι μόνο ὑπάρχει καὶ ζεῖ καὶ δρᾶ καὶ κυβερνᾶ τὸ σύμπαν, ἀλλὰ εἶναι καὶ παρών. Περιβάλλει τὰ πάντα μὲ τὴ θεία Του παρουσία. Γι᾿ αὐτὸ κι ὁ Χριστιανὸς Τὸν βλέπει μὲ τὴν πίστη του, Τὸν αἰσθάνεται στὸν ἀγώνα του, Τὸν ψηλαφεῖ στὴν προσευχή του. Βιώνει αὐτὸ ποὺ εἶχε περιγράψει ὁ ἀπόστολος Παῦλος στοὺς Ἀθηναίους: «Ἐν αὐτῷ ζῶμεν καὶ κινούμεθα καὶ ἐσμέν»[3].

Αὐτὸς ὁ θεῖος φόβος, ἡ βαθειὰ αἴσθηση τῆς διαρκοῦς παρουσίας τοῦ Θεοῦ διακατεῖχε τοὺς Δικαίους καὶ τοὺς Προφῆτες τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης. Ὅταν κάποτε ὁ Μωυσῆς ἔβοσκε τὰ πρόβατα τοῦ πεθεροῦ του Ἰοθὸρ ἀντίκρυσε ἕνα παράδοξο θέαμα: μιὰ βάτο ἀπὸ τὴν ὁποία ἔβγαιναν φλόγες, χωρὶς νὰ κατακαίγεται. Συγκλονίστηκε ὁ μεγάλος Προφήτης καὶ πλησίασε γιὰ νὰ δεῖ καλύτερα. Ἄκουσε τότε τὴ φωνὴ τοῦ Θεοῦ: «Μωυσῆ, Μωυσῆ, μὴ ἐγγίσῃς ὧδε· λῦσαι τὸ ὑπόδημα ἐκ τῶν ποδῶν σου· ὁ γὰρ τόπος ἐν ᾧ σὺ ἕστηκας, γῆ ἁγία ἐστί». Μὴν πλησιάσεις ἐδῶ, Μωυσῆ. Λῦσε καὶ βγάλε τὰ ὑποδήματά σου. Στάσου μὲ φόβο καί σεβασμό, διότι ὁ τόπος στὸν ὁποῖο βρίσκεσαι εἶναι ἅγιος καὶ καθαρός. Ὁ Μωυσῆς τότε «ἀπέστρεψε τὸ πρόσωπον αὐτοῦ· εὐλαβεῖτο γὰρ κατεμβλέψαι ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ»[4]. Ἔστρεψε ἀλλοῦ τὸ πρόσωπό του. Ἔριξε κάτω τὸ κεφάλι του ἀπὸ ἱερὸ δέος καὶ εὐλάβεια, διότι φοβόταν νὰ κοιτάξει κατ᾿ εὐθεῖαν πρὸς τὸν Θεό, ποὺ τοῦ μιλοῦσε ἀπὸ τὴ βάτο.

Ἀντίστοιχη συστολὴ ἔνιωσε κι ὁ προφήτης Δανιὴλ ὅταν τοῦ ἐμφανίσθηκε μὲ ἐντυπωσιακὸ τρόπο Ἄγγελος Κυρίου. «Εἶχε μεγαλοπρεπὲς ἔνδυμα καὶ ζώνη χρυσή. Τὸ σῶμα του ἦταν σὰν πολύτιμος λίθος καὶ τὸ πρόσωπό του εἶχε τὴ λάμψη τῆς ἀστραπῆς. Τὰ μάτια του ἦταν ἀστραφτερὰ σὰν πολύτιμες λαμπάδες καὶ οἱ βραχίονες καὶ τὰ σκέλη του εἶχαν τὴν ὄψη λαμπεροῦ ἀκτινοβόλου χαλκοῦ. Ὁ ἦχος τῆς φωνῆς του ἦταν σὰν τὸ βουητὸ ποὺ κάνει μεγάλο πλῆθος λαοῦ», περιγράφει ὁ Προφήτης. «Καὶ ἤκουσα τὴν φωνὴν τῶν λόγων αὐτοῦ καὶ ἐν τῷ ἀκοῦσαι με αὐτοῦ ἤμην κατανενυγμένος, καὶ τὸ πρόσωπόν μου ἐπὶ τὴν γῆν»[5]. Ἄκουσα τὴν φωνὴ τῶν λόγων του καὶ κυριεύθηκα ἀπὸ βαθύτατη συγκίνηση, ἀπὸ θάμβος καὶ ἱερὸ φόβο καὶ χωρὶς νὰ μπορῶ νὰ ἀντικρύζω τὴν φοβερὴ ἐκείνη θεωρία, ἔπεσα μπρούμυτα, μὲ τὸ πρόσωπό μου στὴ γῆ. Θὰ μπορούσαμε συνοψίζοντας νὰ ποῦμε ὅτι ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ εἶναι ἡ διαρκὴς αἴσθηση τῆς παρουσίας Του ἐνώπιόν μας.

Καὶ ποιὰ εἶναι τὰ ὀφέλη του; Τί χαρίζει στὸν πιστὸ ποὺ τὸν καλλιεργεῖ; Ὁ θεῖος αὐτὸς φόβος δὲν πιέζει τὸν ἄνθρωπο. Δὲν εἶναι συναίσθημα τρόμου, ἢ πανικοῦ, οὔτε ὁ φόβος τῆς τιμωρίας, ποὺ νιώθει ἕνας δοῦλος μπροστὰ στὸν αὐστηρὸ ἀφέντη του. Ἀντίθετα, «φόβος Κυρίου τέρψει καρδίαν καὶ δώσει εὐφροσύνην καὶ χαρὰν καὶ μακροημέρευσιν»[6]. Ἔχει μέσα του χαρὰ καὶ ἀγαλλίαση, ὅπως ἀναφέρεται στὴν Παλαιὰ Διαθήκη. Χαρίζει δὲ εἰρήνη στὴν ψυχὴ τοῦ ἀνθρώπου. Ὁ πιστὸς νιώθει παρόντα καὶ ὑπερασπιστή του τὸν παντοδύναμο Θεό, στὸν Ὁποῖο ἐμπιστεύεται τὴ ζωὴ καὶ τὴν ὕπαρξή του καὶ παραμένει εἰρηνικὸς καὶ ἥσυχος. Δὲν φοβᾶται τὶς θλίψεις, ἀκόμη κι ἂν ἀναστατώνονται τὰ πάντα γύρω του. Οὔτε φοβᾶται τὸν δόλο τῶν ἀνθρώπων. Εἶναι παρὼν ὁ Θεός, τί νὰ τοῦ κάνουν οἱ ἄνθρωποι; Ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος σημειώνει ὅτι ὅπως ἡ πανύψηλη βελανιδιὰ στηρίζεται ἀτράνταχτη στὶς βαθειὲς ρίζες της καὶ δὲν φοβᾶται κανένα ἄνεμο, ἔτσι κι αὐτὸς ποὺ ἔχει ριζωθεῖ στὸν φόβο τοῦ Θεοῦ δὲν φοβᾶται τίποτε. Δὲν τὸν σαλεύσουν οἱ ἄνεμοι τοῦ παρόντος κόσμου[7].

Ὁ ἅγιος αὐτὸς φόβος ἐνεργεῖ καὶ ὡς ἕνα σωτήριο χαλινάρι, ποὺ συγκρατεῖ τὸν ἄνθρωπο ἀπὸ τὴν ἁμαρτία. Ὁ ἄνθρωπος ποὺ σέβεται καὶ ἀγαπᾶ τὸν Θεὸ δὲν ἀντέχει οὔτε νὰ σκεφθεῖ, οὔτε νὰ πράξει κάτι ἄσχημο καὶ πονηρὸ ἐνώπιον τῶν ἁγίων ὀφθαλμῶν Του. Αὐτὸς ὁ σωτήριος φόβος ἔκανε τὸν πάγκαλο Ἰωσὴφ νὰ φύγει μακρυὰ ἀπὸ τὴν ἀνήθικη σύζυγο τοῦ Πετεφρῆ, ποὺ θέλησε νὰ τὸν παραπλανήσει. Σκέφθηκε τὴν παρουσία τοῦ Θεοῦ. «Πῶς ποιήσω τὸ ρῆμα τὸ πονηρὸν τοῦτο καὶ ἁμαρτήσομαι ἐναντίον τοῦ Θεοῦ;»[8]. Εἶναι ὁ Θεὸς ἐνώπιόν μου. Μὲ βλέπει, μὲ ἀκούει. Πῶς εἶναι λοιπὸν δυνατὸν νὰ διαπράξω κάτι ἁμαρτωλὸ καὶ ἔνοχο μπροστὰ στὰ μάτια του;

Καὶ δὲν συγκρατεῖ μόνο τὸν ἄνθρωπο ἀπὸ τὴν ἁμαρτία, ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ ἐπιπλέον τὸν προάγει στὴν ἀρετή. Ὅταν βρισκόμαστε στὸν ἱερὸ Ναό, σὲ μιὰ κατανυκτικὴ Ἀκολουθία μὲ τὸ λιβάνι νὰ μοσχοβολᾶ, τὶς λαμπάδες καὶ τὰ κανδήλια νὰ φωτίζουν τὰ πρόσωπα τῶν Ἁγίων, τὶς σεμνὲς ψαλμωδίες νὰ εὐφραίνουν τὴν ἀκοή μας, τοὺς προσευχόμενους πιστοὺς γύρω μας, νιώθουμε τότε ἔντονη τὴν παρουσία τοῦ Θεοῦ. Σηκώνοντας τὸ βλέμμα μας καὶ ἀτενίζοντας τὸ σοβαρὸ πρόσωπο τοῦ Παντοκράτορος πάνω στὸν θόλο τοῦ Ναοῦ ρῖγος διαπερνᾶ τὴν ὕπαρξή μας· ἱερὸ δέος ποὺ κατανύσσει τὴν ψυχὴ καὶ μᾶς ὠθεῖ σὲ ἅγιες ἀποφάσεις. Ὁ λογισμός μας ἐξαγνίζεται καὶ ἡ καρδιά μας ξεκολλᾶ ἀπὸ τὰ φθαρτὰ καὶ μάταια γιὰ νὰ ὑψωθεῖ στὰ ἄφθαρτα καὶ οὐράνια. Γι᾿ αὐτὸ κι ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος τονίζει: «Οὗ φόβος, ἐντολῶν τήρησις. Οὗ δὲ ἐντολῶν τήρησις, σαρκὸς κάθαρσις. Οὗ δὲ κάθαρσις, ἔλλαμψις»[9]. Ὅπου ὑπάρχει ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ, ἀκολουθεῖ ἡ τήρηση τῶν ἐντολῶν Του. Καὶ ὅπου τηροῦνται οἱ ἐντολές, ἔρχεται ὡς ἀποτέλεσμα ἡ κάθαρση τῶν παθῶν. Καὶ ὅπου γίνεται κάθαρση, χαρίζεται στὸν ἄνθρωπο ἡ ἔλλαμψη τοῦ θείου φωτισμοῦ.

Ὁ φοβούμενος τὸν Κύριο βλέπει, ἐπίσης, χειροπιαστὲς τὶς εὐλογίες τοῦ Θεοῦ στὴ ζωή του. Γίνεται ἡ ζωή του ἕνας πάντερπνος παράδεισος εὐλογίας, ὅπως σημειώνει ὁ Σοφός Σειράχ: «Φόβος Κυρίου ὡς παράδεισος εὐλογίας»[10]. Ὁ Θεὸς εὐλογεῖ τὴν οἰκογένειά του, τὴ γυναῖκα του, τὰ παιδιά του. Καρποφοροῦν σὰν τὴν κληματαριὰ καὶ τὰ ἐλαιόδενδρα, ποὺ εἶναι ἀειθαλῆ καὶ πλούσια σὲ καρποφορία.

Κι ὄχι μόνο γίνεται παράδεισος ἡ ζωή του. Τὸ σημαντικότερο εἶναι ὅτι ὁ θεοφοβούμενος ἄνθρωπος ἀξιώνεται νὰ ἀπολαύσει τὸν Παράδεισο στὴν πληρότητά του, καθὼς κληρονομεῖ τὰ ἄφθαρτα καὶ αἰώνια ἀγαθὰ τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ. «Ἔδωκας κληρονομίαν τοῖς φοβουμένοις τὸ ὄνομά σου, Κύριε», ψάλλουν, ὅπως εἴπαμε, οἱ ἱεροψάλτες στοὺς κατανυκτικοὺς Ἑσπερινούς μας. Ποιὰ εἶναι ἡ ἀτίμητη αὐτὴ κληρονομιά; Εἶναι ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ· ὁ Παράδεισος· ὁ ἴδιος ὁ Χριστός· ἡ ἕνωσή μας μαζί Του.

Ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ, λοιπόν, ὁδηγεῖ τελικὰ τὸν ἄνθρωπο στὸν αἰώνιο προορισμό του. Ὁ σοφὸς βασιλιὰς Σολομὼν στὸν βιβλίο του «Ἐκκλησιαστής» ἐμβαθύνει στὸ νόημα καὶ τὸν σκοπὸ τῆς ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου. Κι ἀφοῦ διαπιστώνει τὴν ματαιότητα τῶν ἐγκοσμίων καταλήγει στὸ τελικὸ συμπέρασμά του: «Τέλος λόγου, τὸ πᾶν ἄκουε· τὸν Θεὸν φοβοῦ καὶ τὰς ἐντολὰς αὐτοῦ φύλασσε, ὅτι τοῦτο πᾶς ὁ ἄνθρωπος»[11]. Τὸ τελικὸ συμπέρασμα τῆς ὅλης διδασκαλίας τοῦ βιβλίου αὐτοῦ ἄκουσε ποιὸ εἶναι: νὰ φοβᾶσαι τὸν Θεὸ καὶ νὰ τηρεῖς τὶς ἐντολές Του. Διότι ἡ διπλὴ αὐτὴ ἐντολὴ εἶναι ὅλος ὁ σκοπὸς καὶ ὁ προορισμὸς τοῦ ἀνθρώπου πάνω στὴ γῆ. Νὰ στέκεσαι μὲ φόβο ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ. Μὲ φόβο ἁγνὸ καὶ ἅγιο, μὲ ἀπέραντο σεβασμὸ μπροστὰ στή μεγαλειότητα τοῦ Θεοῦ, μὲ βαθιὰ εὐλάβεια στὴν ἁγιότητά Του, μὲ δέος γιὰ τὴν ἀπειροδύναμη ἐξουσία καὶ τὴ δίκαιη κρίση Του, μὲ αἰσθήματα λατρείας καὶ δοξολογίας ποὺ ἁρμόζουν στὴν ἀνυπέρβλητη καὶ ἀπερίγραπτη ἁγιότητά Του. Ὅπως στέκονται τὰ ὑπάκουα παιδιὰ μπροστὰ σὲ στοργικὸ καὶ γεμάτο κατανόηση καὶ ἀγάπη πατέρα. Νὰ τηρεῖς δὲ καὶ τὸ θεῖο θέλημά Του. Αὐτὸς εἶναι ὁ προορισμός σου στὴ ζωὴ αὐτή. Τότε κερδίζεις πολὺ ἀνώτερα ἀγαθὰ ἀπὸ τὰ ἐπίγεια πλούτη καὶ τὰ πρόσκαιρα ἀξιώματα. Τότε κληρονομεῖς τὸν Παράδεισο· κερδίζεις τὸ πᾶν. Συνεπῶς, εἶναι ἀπαραίτητος στὸν πνευματικό μας ἀγώνα ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ.

Πῶς, λοιπόν, θὰ τὸν ἀποκτήσουμε; Εἴπαμε ὅτι ὁ θεῖος φόβος κάνει τὸν ἄνθρωπο νὰ συμπεριφέρεται μὲ εὐλάβεια καί σεβασμό. Ἰσχύει ὅμως καὶ τὸ ἀντίστροφο. Δηλαδή, ἡ εὐλαβὴς συμπεριφορὰ καὶ ἡ σεμνότητα καλλιεργοῦν στὴν ψυχή μας τὸν θεῖο φόβο. Διαβάζουμε στὸν βίο τοῦ ἁγίου Παϊσίου ὅτι συμπεριφερόταν μὲ εὐλάβεια ἀκόμη καὶ στὰ μικρὰ καὶ ἀσήμαντα. «Διακρινόταν ἡ εὐλάβειά του ἀπὸ τὸν τρόπο ποὺ προσευχόταν, ἀπὸ τὸ πῶς προσκυνοῦσε τὶς εἰκόνες, πῶς ἔπαιρνε ἀντίδωρο καὶ ἁγιασμό, πῶς κοινωνοῦσε, πῶς κρατοῦσε τὴν εἰκόνα στὴ λιτανεία, πῶς ἔψαλλε καὶ φιλοκαλοῦσε τὸν μικρὸ ναὸ τῆς Καλύβης του. Πρόσεχε καὶ τὶς λεπτομέρειες. Αὐτὰ δὲν ἦταν σχολαστικότητα, οὔτε τυπολατρεία. Ἦταν μιὰ στάση πρὸς τὸν Θεό, τὴν ὁποία δὲν προβλέπει κανένα ἐκκλησιαστικὸ τυπικό, ἀλλὰ ἡ προσωπική του διάθεση. Αἰσθανόταν ἱερό, ὄχι μόνο τὸ Ἐκκλησάκι του, ἀλλὰ ὁλόκληρο τὸν χῶρο τῆς Καλύβης» [12].

Αὐτὸς ὁ ἅγιος φόβος πρέπει νὰ μᾶς διακατέχει ἰδιαιτέρως ὅταν βρισκόμαστε στὸν ἱερὸ χῶρο τοῦ Ναοῦ. Ρώτησε κάποτε ὁ ἅγιος Ἀμφιλόχιος τῆς Πάτμου τὴν μοναχὴ ποὺ διακονοῦσε ὡς ἐκκλησιάρχισσα στὸ καθολικὸ τῆς Μονῆς: «Μοναχή μου, ὅταν εἰσέρχεσαι στὸ ἅγιο Βῆμα, πόσες φορὲς βάζεις μετάνοια;». «Μιά, Γέροντα». «Τρεῖς φορές, γιὰ νὰ μὴ χάσης τὸν φόβο τοῦ Θεοῦ»[13], τῆς ἀποκρίθηκε ὁ Ἅγιος. Ὑπάρχει, συνεπῶς ὁ κίνδυνος νὰ συνηθίσουμε τὰ δῶρα τοῦ Θεοῦ ἢ τὴν παρουσία μας στὰ ἅγια σκηνώματά Του καὶ νὰ χάσουμε τὸν φόβο τοῦ Θεοῦ, ἰδιαιτέρως ὅσοι εἰσερχόμαστε στὸ ἱερὸ Βῆμα. «Εἰσελεύσομαι εἰς τὸν οἶκόν σου, προσκυνήσω πρὸς ναὸν ἅγιόν σου ἐν φόβῳ σου»[14], ἂς λέμε μαζὶ μὲ τὸν ἱερὸ Ψαλμωδό. Θὰ εἰσέλθω στὸν οἶκο σου καὶ θὰ Σὲ προσκυνήσω γεμᾶτος εὐλάβεια καί σεβασμὸ στὸν ἅγιο Ναό Σου, Κύριε.

Ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ καλλιεργεῖται στὸν ἄνθρωπο, ἐπιπλέον, ὅταν αὐτὸς συναναστρέφεται μὲ εὐλαβεῖς ἀνθρώπους. Διαβάζουμε στὸ Γεροντικὸ ὅτι ρώτησε κάποιος τὸν ἀββᾶ Παΐσιο τὸν Μέγα: «Τί νὰ κάνω γιὰ νὰ διορθώσω τὴν ψυχή μου, ποὺ εἶναι ἀναίσθητη καὶ δὲν φοβεῖται τὸν Θεό;». Καὶ ἀποκρίθηκε ὁ μεγάλος ἀσκητής: «Ἄπελθε, κολλήθητι ἀνθρώπῳ φοβουμένῳ τὸν Θεόν, καὶ ἐν τῷ ἐγγίζειν ἐκείνῳ, μανθάνεις καὶ σὺ ἐξ αὐτοῦ φοβεῖσθαι τὸν Θεόν»[15]. Δηλαδή, βρὲς κάποιον θεοφοβούμενο ἄνθρωπο καὶ πλησίασέ τον. Διατήρησε κάποια ἐπικοινωνία μαζί του καὶ τὸ παράδειγμά του θὰ ἐμπνεύσει κι ἐσένα νὰ φοβᾶσαι τὸν Θεό. Ἀλήθεια, ἂν κάποιος παρατηροῦσε ἕναν Ἅγιο, γιὰ παράδειγμα τὸν σύγχρονό μας ἅγιο Παΐσιο, πῶς προσερχόταν νά μεταλάβει, μὲ τί συστολὴ καὶ δέος, θὰ μποροῦσε μήπως νὰ παραμείνει ἀναίσθητος μπροστὰ στὴν εἰκόνα αὐτή;

Ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ, τέλος, ἐμπνέεται στὴν ψυχή μας καὶ μὲ τὴ σκέψη ὅτι βρισκόμαστε ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ. Πῶς θὰ στεκόμασταν ἐὰν Τὸν βλέπαμε μὲ τὰ μάτια μας; Ἔτσι νὰ στεκόμαστε ἀνὰ πᾶσα στιγμή. Ὅπως αἰσθάνεται κανεὶς μιὰ συστολὴ μπροστὰ σὲ κάποιο σεβάσμιο πρόσωπο, ἔτσι αἰσθάνεται κι ὁ ἄνθρωπος ποὺ ἔχει φόβο Θεοῦ, ὅπου κι ἂν βρεθεῖ, διότι παντοῦ νιώθει τὴν παρουσία τοῦ Θεοῦ. Βιώνει αὐτὸ ποὺ γράφει ὁ ἱερὸς Ψαλμωδός: «Προωρώμην τὸν Κύριον ἐνώπιόν μου διαπαντός»[16]. Βλέπω, δηλαδή, τὸν Κύριο πάντοτε μπροστά μου. Συναισθάνομαι τὴν ἀδιάλειπτη παρουσία Του.

Δυστυχῶς ὅμως στὶς μέρες μας σπάνια συναντοῦμε τὰ γνωρίσματα αὐτὰ γύρω μας. Ζοῦμε σὲ ἐποχὴ ποὺ ἔχει χαθεῖ ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ ἀπὸ τοὺς ἀνθρώπους. Ὁ Θεὸς ἐκδιώκεται ἀπὸ τὶς ἀνθρώπινες κοινωνίες μας. Ἀθέτησε ὁ ἄνθρωπος τὸν νόμο Του, περιφρόνησε τὶς θεῖες ἐντολές Του. Ἡ Ἐκκλησία μας σήμερα χλευάζεται δημόσια. Ἀκούγονται ὕβρεις γιὰ τὰ ἱερὰ Πρόσωπα τοῦ Κυρίου καὶ τῆς Παναγίας μας, ἀκόμη κι ἀπὸ ἐπίσημα στόματα. Στὶς μέρες μας ὁ ἄνθρωπος ὄχι μόνο ἔχει παραδοθεῖ στὴν ἁμαρτία, ἀλλὰ ἐπιπλέον ἔφθασε στὸ σημεῖο νὰ καυχιέται μὲ ἀλαζονεία γι᾿ αὐτήν. Ζεῖ σὰν νὰ μὴν ὑπάρχει ὁ Θεός, προσκολλημένος στὴ γῆ καὶ στὶς ἐφήμερες ἀπολαύσεις της καὶ περιφρονώντας πλήρως τὸν οὐράνιο προορισμὸ τῆς ἀθάνατης ψυχῆς του καὶ τὸν αἰώνιο Νόμο τοῦ Θεοῦ. Χάθηκε στὴν ἐποχή μας ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ κι ὁ ἀθεόφοβος ἄνθρωπος εὔκολα ξεφεύγει καὶ καταπατᾶ τὴ συνείδησή του. Παύει πλέον νὰ συμπεριφέρεται σὰν ἄνθρωπος.

Τότε, ὅμως, ἕνας ἄλλος φόβος κυριεύει τὴν ψυχή του· ἕνας τρόμος, ἕνας πανικός. Νιώθει διαρκὴ ἀπειλή, διότι ἔχασε τὴν ἐπικοινωνία του μὲ τὸν Θεό. Πόσο εὔστοχα τὸ περιγράφει αὐτὸ ἕνας μεγάλος διδάσκαλος τῆς πνευματικῆς ζωῆς καὶ βαθὺς ἀνατόμος τῆς ἀνθρώπινης ψυχῆς, ὁ ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος: «Ὁ δοῦλος Κυρίου γενόμενος τὸν οἰκεῖον Δεσπότην καὶ μόνον φοβηθήσεται· ὁ δὲ τοῦτον οὔπω φοβούμενος, τὴν ἑαυτοῦ σκιὰν πολλάκις πεφόβηται»[17]. Ἐκεῖνος, δηλαδή, ποὺ ἀνήκει στὸν Κύριο μόνο τὸν Θεὸ φοβᾶται, νὰ μὴν παραβεῖ τὸ θέλημά Του. Ἐκεῖνος, ἀντίθετα, ποὺ δὲν ἔχει φόβο Θεοῦ, φοβᾶται ἀκόμη καὶ τὴ σκιά του. Καὶ βλέπουμε τὸν λόγο αὐτὸ τοῦ ἱεροῦ Πατρὸς νὰ ἐπιβεβαιώνεται στὶς μέρες μας, μὲ τὴ διαρκὴ ἀνασφάλεια, τὸν τρόμο καὶ τὸν πανικό, ποὺ νιώθει ὁ ἄνθρωπος, ὁ ὁποῖος ἔχει ἀπολέσει τὴν ἐπικοινωνία του μὲ τὸν Θεό· μὲ τὸ ἀδιαπέραστο σκοτάδι ποὺ τὸν καταπνίγει.

Ἄς μετανοήσουμε, λοιπόν. Ἡ Μεγάλη Τεσσαρακοστὴ εἶναι περίοδος συντριβῆς καί μετάνοιας. Ἂς ἐπιστρέψουμε στὸν μακρόθυμο Πατέρα μας. Καὶ τότε τὸ δικό του ἀνέσπερο Φῶς θὰ ἀνατείλει μέσα μας, θὰ διώξει τὸ σκοτάδι καὶ θὰ ἀπομακρύνει κάθε ἄλλο φόβο ἀπὸ τὴ ζωή μας. Ὁ μόνος φόβος μας τότε θὰ εἶναι νὰ μὴ λυπήσουμε τὸν ἀγαθό μας Δεσπότη. Ἱερὸ δέος, ἅγιος σεβασμὸς θὰ ὁρίζει τὴ ζωὴ καὶ τὰ ἔργα μας καὶ αὐτὸς ὁ ἅγιος φόβος θὰ μᾶς ὁδηγήσει τελικὰ καὶ στὸν αἰώνιο προορισμό μας, στὴν Οὐράνια Βασιλεία τοῦ Κυρίου μας. Εἴθε μὲ τὶς εὐχές Σας, Σεβασμιώτατε, νὰ μᾶς ἀξιώσει ὁ Κύριος αὐτῆς τῆς ἄφθαρτης κληρονομιᾶς. Ἀμήν.

[1] Ψαλμ. ξ΄ 6.

[2] Ὁ Σωτήρ, ἀρ. 2244, σελ. 246.

[3] Πράξ. ιζ΄ 28.

[4] Ἔξ. γ΄ 5-6.

[5] Δαν. ι΄ 9.

[6] Σ. Σειρ. α΄ 12.

[7] ΕΠΕ 13, σελ. 732.

[8] Γεν. λθ΄ 9.

[9] PG 36, 344.

[10] Σ. Σειρ. μ΄ 27.

[11] Ἐκκλ. ιβ΄ 13.

[12] Ἱερομ. Ἰσαάκ, Βίος Γέροντος Παϊσίου τοῦ Ἁγιορείτου, σελ. 441-442.

[13] Γρηγορίου Μοναχοῦ Κουβαρίτου, Πνευματικὴ Συμπόρευσις, σελ. 142.

[14] Ψαλμ. ε΄ 8

[15] PG 65, 337.

[16] Ψαλμ. ιε΄ 8.

[17] Κλῖμαξ, Λόγος Κ΄, 10.

«Εκάθισεν Αδάμ απέναντι του Παραδείσου και την ιδίαν γύμνωσιν θρηνών ωδύρετο. Οίμοι τον απάτη πονηρά πεισθέντα και κλαπέντα και δόξης μακρυνθέντα….»

Το τροπάριο αυτό ψάλαμε, Σεβασμιώτατε πάτερ και Δέσποτα, στον Εσπερινό της παρελθούσης Κυριακής της Τυρινής, κατά την οποία, όπως έταξαν οι Άγιοι Πατέρες της Εκκλησίας μας, «ανάμνησιν εποιήσαμεν της από του Παραδείσου της τρυφής εξορίας του Πρωτοπλάστου Αδάμ».

Με αυτήν την εικόνα του θρηνούντος Αδάμ άνοιξε και διανύθηκε η προπαρασκευαστική της Μεγάλης Τεσσαρακοστής εβδομάδα, η εβδομάδα της Τυρινής, και αυτή η εικόνα θα παραμείνει στο νου μας καθ’ όλη τη διάρκειά της, μέχρι και τη λαμπροφόρο Κυριακή της Αναστάσεως του Κυρίου μας, προς την οποία θα πορευθούμε με την ελπίδα και της δικής μας συναναστάσεως.

Θρηνεί ο Αδάμ, και μαζί του ο κάθε πιστός, διότι, ενώ πλάσθηκε «κατ’ εικόνα Θεού», και κατ’ εικόνα της απαθείας Του και της αθανασίας Του, αλλά κυρίως κατ’ εικόνα της ελευθερίας Του, ενώ ο Θεός τον κατέστησε κτίσμα δυναμικό, ώστε να υψωθεί κάποτε στο «καθ’ ομοίωσιν», εκείνος «απάτη πονηρά επείσθη», όπως αναφέρει το τροπάριο. Η εμπιστοσύνη που του ζητήθηκε κατά τη Δημιουργία, δεν κατευθύνθηκε προς τον Πλάστη του, αλλά προς τον πονηρό, για να γευθεί έτσι ο Αδάμ τον καρπό της ψευδούς θεώσεως, ενός ευκολότερου και συντομότερου, αλλά βεβιασμένου και ψευδούς καθ’ ομοίωσιν.

Συνέπεια αυτού ήταν ο άνθρωπος, αντί να παραμείνει, ως επλάσθη, απαθής, να καταλήξει πλάσμα αιχμάλωτο της αμαρτίας, αντί για αθάνατος να γίνει θνητός, αντί για ελεύθερος να γίνει δούλος, να αποκτήσει δηλαδή όλες αυτές τις αντίθετες και αρνητικές ιδιότητες, που εμποδίζουν την κοινωνία του με τον Θεό, που τον εμποδίζουν να είναι πραγματικά άνθρωπος. Να υφίσταται τον θάνατο, τη φθορά και την ροπή προς τα πάθη, τα οποία έκτοτε είναι συνδεδεμένα με την ανθρώπινη φύση.

Παρ’ όλα αυτά, η  πνοή που του ενεφύσησε ο Θεός κατά τη Δημιουργία ήταν, και είναι, πιο ισχυρή και η αμαρτία δεν αλλοίωσε τη φύση του ανθρώπου, κάνοντας το θάνατο βασικό συστατικό της. Διότι ακόμα και στην κατάσταση του θανάτου ο άνθρωπος διατηρεί το «κατ’ εικόνα» του Θεού, πού είναι αποτυπωμένο στη φύση του, όσο αλλοιωμένη και κηλιδωμένη και αν είναι αυτή από την απιστία και την παρακοή. Ο θάνατος ως απόφαση του Θεού, δεν έλαβε την έννοια της τιμωρίας, αλλά περισσότερο έγινε έκφραση του θείου ελέους, που περιορίζει την επέκταση της αμαρτίας και την εμποδίζει να διαιωνισθεί.

 Κατ’ αυτόν τον τρόπο, δίνεται η ευκαιρία στον θνητό πλέον άνθρωπο να κάνει βήματα προς την ελευθερία και την αθανασία. Από την ατομικότητα, που ο ίδιος επέλεξε με την παρακοή, από την θλιβερή μοναξιά των κλειστών πυλών του Παραδείσου, να περάσει στην ανασύνθεσή του ως πρόσωπο, να ανοίξει τη συνείδησή του προς την οδό της καθάρσεως και της μετανοίας, την μοναδική που μπορεί να τον φέρει και πάλι σε κοινωνία με τον Θεό.

Έτσι, λοιπόν, η ανθρώπινη ψυχή, αναγνωρίζει τον εαυτόν της στο πρόσωπο του προπάτορος Αδάμ και παίρνει τη θέση του μπροστά στις κλειστές πύλες του Παραδείσου και θρηνεί για την απώλεια του πρωτόπλαστου κάλλους. Ενώπιον των πυλών της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, ο άνθρωπος συνειδητοποιεί τις αμαρτίες του, αισθάνεται έντονα την παράβαση των προπατόρων του και ελεύθερα αναλαμβάνει την ευθύνη ολόκληρης της αμαρτωλής ανθρωπότητος. Διότι ακόμα και η ανάληψη μιάς ευθύνης απαιτεί ελευθερία, αυτήν που ο πρωτόπλαστος τόσο εύκολα παρέδωσε στον Διάβολο, όπως αργότερα, στη σχετική διήγηση του Βιβλίου της Γενέσεως, ο Ησαύ παρέδωσε τόσο επιπόλαια τα πρωτοτόκια στον Ιακώβ έναντι ευτελούς αμοιβής. Ελέγχει τον εαυτόν του ο άνθρωπος και, με όση ελευθερία του έχει απομείνει, εξετάζει τους λόγους της παραβάσεως.

Ο Πλάστης και Δημιουργός του για την έρευνα και κατανόηση των λαθών του και για τη σωτηρία του, τον εφοδίασε με τον εξ αποκαλύψεως Νόμο Του και έτσι στο βιβλίο της Γενέσεως ο άνθρωπος της παρακοής διαβάζει: «ο όφις ηπάτησέ με και έφαγον» και συμφώνως η Εκκλησία μας ψάλλει: «απάτη πονηρά πεισθέντα».

Η αιτία της πτώσεως είναι η έλλειψη εμπιστοσύνης και πίστης στο Θεό, την οποία τόσο απερίσκεπτα ο Αδάμ παρέδωσε στο Διάβολο. Αυτήν πίστη αναζητεί έκτοτε ο άνθρωπος και αυτή είναι το πρόβλημα της υπάρξεώς του, που, εάν το λύσει, θα μπορέσει να κάνει ένα πρώτο βήμα από την πολύπλοκη ατομικότητα, μέσα στην οποία είναι χαμένος, στην απλή προσωπικότητα, από την υπόστασή του στη φύση του.

Το θέμα της πίστεως, ως απαίτηση του ίδιου του Θεού για τη σωτηρία του λαού Του, διατρέχει ολόκληρη την Παλαιά Διαθήκη. Ο Απόστολος των Εθνών Παύλος στην προς Εβραίους Επιστολή του, γραμμένη κατ’ εξοχήν για τον έλεγχο της πίστεως των ομοεθνών του και για την μεταστροφή τους προς τον Χριστό, τον οποίο οι ίδιοι είχαν σταυρώσει, παραθέτει πολύ ζωντανά ολόκληρο κατάλογο βιβλικών προσώπων, τα οποία έλαβαν υποσχέσεις από το Θεό και ενεργούσαν με βάση την πίστη τους και την εμπιστοσύνη τους σε Αυτόν. Και πριν αναφερθεί σ΄ αυτούς δίνει πρώτα τον ορισμό της πίστεως:

«Έστι δε πίστις ελπιζομένων υπόστασις, πραγμάτων έλεγχος ου βλεπομένων». Δηλαδή, η πίστις είναι ύπαρξη αυτών που ελπίζουμε, τα οποία τώρα μεν δεν υπάρχουν, αλλά η πίστη τα κάνει χειροπιαστά στην ψυχή μας, σαν να υπήρχαν από τώρα.

Με αυτήν την πίστη ο Άβελ πρόσφερε θυσία στο Θεό καλύτερη από τον Κάϊν. Ένεκα της πίστεώς του ο Ενώχ μετετέθη ζωντανός από τη γη στον ουρανό. Λόγω της πίστεώς του ο Νώε ειδοποιήθηκε για τον Κατακλυσμό. Με αυτήν την πίστη ο Αβραάμ υπήκουσε και έφυγε από την πατρίδα του, για να κερδίσει τη νέα που του υπεσχέθη ο Θεός, και απέκτησε παιδί με την γηραιά Σάρρα, το οποίο δεν αρνήθηκε αργότερα να προσφέρει θυσία στο Θεό, με την πίστη ότι Αυτός θα το αναστήσει. Με την πίστη στα μέλλοντα έδωσε ο Ισαάκ ευχές και ευλογίες στον Ιακώβ και τον Ησαύ. Με πίστη ο Ιακώβ και στη συνέχεια ο Ιωσήφ, πριν πεθάνουν, ευλόγησαν τα παιδιά τους. Με την ίδια και μεγαλύτερη πίστη ξεκίνησε ο Μωυσής να βγάλει το λαό του από τη δουλεία και, αφού παραλάβει και του παραδώσει το νόμο του Θεού, να τον φέρει στην υπεσχημένη γη, για να κατορθώσει εκεί ο λαός του Θεού όλα τα μεγάλα έργα που κατόρθωσε και να φανεί ισχυρός και νικητής έναντι των εχθρών του.

Οι Πατριάρχες, λοιπόν, είχαν τη βεβαιότητα για την πραγματοποίηση της υποσχέσεως του Θεού προς τον Αβραάμ και τους απογόνους του, ότι θα κληρονομήσουν τη Γη της Επαγγελίας και έτσι έζησαν τη ζωή τους, «ξένοι και παρεπίδημοι επί της γης», φθάνοντας, ή μάλλον κατακτώντας, με την πίστη τους τις επαγγελίες του Θεού, όσες απ’ αυτές πρόλαβαν να ζήσουν. Ήταν ουσιαστικά ένας τρόπος ζωής, ένα βίωμα πίστεως. Το ίδιο πρέπει να πούμε και για όλους τους Προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης, που με πίστη παρέλαβαν και μετέφεραν τον προφητικό λόγο, δια του οποίου ο Θεός καθοδηγούσε το λαό Του και τον μετέστρεφε στην πίστη του, όταν χρειαζόταν.

Αλλά λίγο πριν ο Παύλος αρχίσει την παράθεση των διά της πίστεως δικαιωθέντων βιβλικών αυτών προσώπων, στο τέλος του 10^ου κεφαλαίου της προς Εβραίους επιστολής του, αναφέρεται σε μια απάντηση που είχε δώσει ο Θεός σε ένα διάλογό του με τον Προφήτη Αββακούμ: «ο δε δίκαιος εκ πίστεώς μου ζήσεται», δηλαδή, ο δίκαιος άνθρωπος θα ζήσει χάρη στην εμπιστοσύνη του στο Θεό.

Αυτή η φράση, θα μπορούσε να θεωρηθεί ως η κεντρική ιδέα, αλλά και η κινητήριος δύναμη ολόκληρης της Βίβλου. Η πίστη και η εμπιστοσύνη στο Θεό ώθησε και έφερε προς Αυτόν όλα αυτά τα πρόσωπα και γι’ αυτό ακριβώς το λόγο τα αναφέρει ο Παύλος, για να μετακινήσει τους δύσπιστους και σκληροτράχηλους ομοεθνείς του από την Παλαιά προς την Καινή Διαθήκη.

Αυτός είναι ο τελικός σκοπός , το τέρμα του λαού της Διαθήκης του Θεού. Να οδηγηθεί σε μια νέα ζωή και να κατέχει τις αλήθειες εκείνες, για τις οποίες είχε μιλήσει ο Θεός, μόνο με τη μορφή υποσχέσεως και επαγγελίας και να βιώνει μια άρρηκτη συνέχεια με τους πιστούς άνδρες και τις πιστές γυναίκες της Παλαιάς Διαθήκης. Ό,τι υποσχέθηκε ο Θεός στους Πατριάρχες της Παλαιάς Διαθήκης, το έχει επαναλάβει στο νέο λαό του, στο λαό της Καινής Διαθήκης.

Αν επανέλθουμε στην εικόνα που δώσαμε παραπάνω, του ανθρώπου που θρηνεί μπροστά στις κλειστές πύλες του Παραδείσου και ψάχνει τη χαμένη εμπιστοσύνη του στο Θεό, μπορούμε να πούμε, ότι είναι ακριβώς εκείνη η στιγμή που έχει ανάγκη το Νόμο του Θεού για να αρχίσει το ταξίδι της επιστροφής του σ’ Αυτόν. Έρχονται οι Δίκαιοι και οι Προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης να του μεταφέρουν την αποκάλυψη του Θεού και να τον προετοιμάσουν να δεχθεί την υπέρτατη αλήθεια, την ενσάρκωση του Λόγου Του και την κοινωνία των ανθρώπων μαζί Του. Ο νόμος έγινε παιδαγωγός εις Χριστόν, όπως μας λέει ο Απόστολος Παύλος στην προς Γαλάτας επιστολή του, και οδήγησε τον άνθρωπο, αν μπορούμε να το πούμε έτσι, διά της πίστεως στην πίστη.

Η πίστη, όμως, αυτή των προσώπων της Παλαιάς Διαθήκης δεν είναι απροϋπόθετη. Πρέπει να αγωνισθούν για να την αποκτήσουν και ο Θεός τους δοκιμάζει συνεχώς σε αυτήν. Ο άνθρωπος που πλάσθηκε με την πίστη ως φυσική ιδιότητά του, ως κύριο συστατικό της φύσεώς του, αλλά τόσο επιπόλαια την απέρριψε, χρειάζεται δοκιμασία για να την επανακτήσει, για να επανέλθει ουσιαστικά στην φυσική του κατάσταση.

Έτσι, η Παλαιά Διαθήκη αποκτά έναν ασκητικό χαρακτήρα, διότι προετοίμασε τον άνθρωπο να φθάσει στη θεωρία του σεσαρκωμένου Λόγου. Σ’ αυτήν την ασκητική και παιδαγωγό πίστη επιμένει και ο Απόστολος Παύλος σε όλες τις επιστολές του, συνδέοντας τις δύο Διαθήκες, για να δείξει, ότι με τη σάρκωση του Λόγου η δικαιοσύνη του Θεού, η μαρτυρούμενη στο Νόμο από τους Προφήτες,  φανερώθηκε «διά πίστεως Ιησού Χριστού εις πάντας τους πιστεύοντας».

Άπιστος και παρήκοος ο Αδάμ, οδηγείται στην πτώση και την έξοδο από τον Παράδεισο, αλλά όχι και στην έξοδο από το προαιώνιο σχέδιο του Θεού για τη σωτηρία του. Στη μεγάλη θεομητορική εορτή του Ευαγγελισμού που πλησιάζει, θα ακούσουμε στους ιερούς ναούς: «ιδού η δούλη Κυρίου, γένοιτό μοι κατά το ρήμα σου».

Άπιστος και παρήκοος ο Αδάμ, πιστή και υπήκοος η Παρθένος Μαριάμ. Θα γίνει Θεοτόκος, μητέρα του Θεού Λόγου,  που ο Ίδιος θα μας διδάξει  την πίστη, και αυτός ο Ίδιος θα ερωτά περί του εαυτού Του: «τίνα με λέγουσιν οι άνθρωποι είναι», για να λαμβάνει ως απάντηση την ομολογία πίστεως των Μαθητών Του: «τον Χριστόν του Θεού».

Ο αποκαλυπτόμενος λόγος της Παλαιάς Διαθήκης, γίνεται ένσαρκος Λόγος στην Καινή Διαθήκη, και ο άνθρωπος Τον βλέπει, Τον αγγίζει, Τον ακούει. Και για ποιό πράγμα του μιλάει ο Χριστός; Πάλι για την πίστη. Εκεί τον ωθεί, στη φυσική του κατάσταση. Δεν υπάρχει ζωή χωρίς πίστη. «Εγώ ειμί η οδός και η αλήθεια και η ζωή» (Ιω. Ιδ΄, 6). Από την πρώτη στιγμή της κλήσεως των Μαθητών μέχρι και τις εμφανίσεις του Κυρίου μετά την Ανάστασή Του και μέχρι την απιστία, και τελικώς την ομολογία, του Θωμά, ο λόγος του Κυρίου είναι περί πίστεως, και μάλιστα περί νέας πίστεως, αποκεκαλυμμένης στο πρόσωπό Του, που οδηγεί εσχατολογικά στη σωτηρία και τη βασιλεία των ουρανών.

Οι μαθητές του Χριστού, μπορεί να ήσαν απλοί αλιείς και να μην είχαν σπουδάσει στις ιερατικές και θεολογικές σχολές των Ιεροσολύμων, ήσαν όμως ενήμεροι για τα πνευματικά ρεύματα και τα προβλήματα της εποχής τους. Συναντούν τον Χριστό και στο πρόσωπό του αναγνωρίζουν το Μεσσία που περιμένουν. Καλούνται από τον Ίδιο σε μια συνάντηση και προσωπική γνωριμία μαζί Του, σε μια άμεση γνώση μέσα από την εμπειρία. Καλούνται στην μετ’ εμπειρίας πίστη. Είναι μια πρόσκληση  σε μια σχέση και κοινωνία με τον Ιησού, η οποία μας μεταφέρει στην εκλογή των Προφητών και των Πατριαρχών της Παλαιάς Διαθήκης, μόνο που εδώ δεν έχουμε ανάθεση αποστολών με θεϊκά παραγγέλματα, αλλά απ’ ευθείας διδασκαλία και κήρυγμα ζωής αιωνίου.

Και οι Μαθητές, κατόπιν μιας ενσυνείδητης και ελεύθερης επιλογής πίστεως, εγκαταλείπουν τα πάντα και τον ακολουθούν σε μια μαθητεία, που συγχρόνως είναι και αποστολή. Γίνονται δια της πίστεως μαθητές και Απόστολοι. Αντιλαμβάνονται εξ αρχής την αληθινή ταυτότητα του προσώπου του Χριστού και τον ακολουθούν αφήνοντας πίσω νοοτροπίες, συνήθειες και παγιωμένες θρησκευτικές αντιλήψεις, πράγμα που δεν τόλμησαν οι Ιουδαίοι ή που πίστεψαν επιφανειακά, με μια ιδιοτελή πίστη λόγω των θαυμάτων Του, αλλά τελικά τον απέρριψαν και τον εσταύρωσαν.

Είναι χαρακτηριστικός ο διάλογος μεταξύ Φιλίππου και Ναθαναήλ, που ακούσαμε στο σημερινό ευαγγελικό ανάγνωσμα της Κυριακής της Ορθοδοξίας από το Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο. Ο Φίλιππος καλεί το φίλο του Ναθαναήλ να γνωρίσει «αυτόν για τον οποίο έγραψε ο Μωϋσής και οι Προφήτες στο Νόμο, τον Ιησού, τον υιό του Ιωσήφ από την Ναζαρέτ». Και ο Ναθαναήλ μέσα στην απλότητά του τού απαντά: «γίνεται να προέρχεται κάτι καλό από τη Ναζαρέτ», μια άσημη δηλαδή αγροτική πόλη; Αυτή η απλοϊκή αμφιβολία τονίζει ακόμα περισσότερο την πίστη του και την ελεύθερη επιλογή του να αφήσει στη συνέχεια τα πάντα και να ακολουθήσει το Φίλιππο σε συνάντηση με τον Ιησού Χριστό, τον οποίο αυθόρμητα θα ομολογήσει Υιό του Θεού και βασιλέα του Ισραήλ.

Ο διάλογος του Ναθαναήλ, τόσο με το Φίλιππο όσο και με τον Ιησού, αποκαλύπτει την πίστη ως πορεία που έχει αρχή και τέλος τον Χριστό, ο οποίος είναι αυτός που μας προσκαλεί. Αυτός είναι που κατά συγκατάβαση μας βρίσκει πρώτος και μας αποκαλύπτεται όταν τον ζητούμε και τον ακολουθούμε με πλήρη ελευθερία. Αυτή η πίστη, ως ελεύθερη επιλογή, διατρέχει ολόκληρο το Ευαγγέλιο, ως απαίτηση του Ιησού εκ μέρους των Μαθητών Του, αλλά και του λαού που τον ακολουθεί και δέχεται τη διδαχή και τα θαύματά του. Είναι η πίστη του διαρκώς αποκαλυπτόμενου σε μας Χριστού, είναι η πίστη των Προφητών και των Αποστόλων, η πίστη που συνιστά ταυτόχρονα προσωπική γνώση αλλά και αποκαλυπτική εμπειρία, συνάντηση με το πρόσωπο του Σωτήρος Χριστού εντός της Εκκλησίας Του.

«Επί δε τω ρήματί σου χαλάσω το δίκτυο» ομολογεί ο Σίμων στην προτροπή του Ιησού να ξαναρίξουν τα δίχτυα οι αλιείς Μαθητές Του, δείχνοντας την απόλυτη εμπιστοσύνη του σ’ Αυτόν. «Προφήτης μέγας εγήγερται εν ημίν» αναφωνεί ο λαός μετά την ανάσταση του υιού της χήρας της Ναΐν. «Θάρσει θύγατερ, η πίστις σου σέσωκέ σε», λέγει στη θεραπευμένη αιμορροούσα, και, «μη φοβού, μόνο πίστευε και σωθήσεται», λέει στον Ιάειρο για τη νεκρή ήδη κόρη του. «Αναστάς πορεύου, η πίστις σου σέσωκέ σε», λέει στο θεραπευμένο λεπρό. «Σήμερον σωτηρία τω οίκω τούτω εγένετο», λέει ο Κύριος μετά την ολοκληρωτική μεταστροφή του Ζακχαίου.

Σε όλα αυτά τα θαύματα του Κυρίου, αλλά και σε πολλά άλλα, η πίστη ως ελεύθερη επιλογή, είναι απαραίτητη προϋπόθεση θεραπείας, άρα και σωτηρίας. Ο Κύριος σπλαχνίζεται το λαό και τελεί πολλά θαύματα προς ανακούφισή του, αλλά ζητεί πάντα πίστη, και, όταν αντιλαμβάνεται ότι αυτή είναι ελλιπής ή απουσιάζει εντελώς, ταλανίζει το λαό, ακόμα και τους Μαθητές Του. «Ω γενεά άπιστος και διεστραμμένη, έως πότε έσομαι μεθ’ ημών», αναφωνεί, όταν μαθαίνει ότι οι Μαθητές, οι ήδη εντρυφήσαντες στην πίστη, δεν μπορούν να βγάλουν το δαιμόνιο από το δαιμονιζόμενο. «Ολιγόπιστε εις τι εδίστασας», λέει στον καταποντιζόμενο στη λίμνη Πέτρο.

Στην τελευταία αυτή περίπτωση, ο Πέτρος εμφανίζεται ως πρότυπο πιστού και ταυτόχρονα ολιγόπιστου ανθρώπου. Το αίτημά του να περπατήσει πάνω στο νερό, βασίζεται στην ακλόνητη πίστη του ότι ο Ιησούς μπορεί να κάνει το αδύνατο δυνατό. Τελικά όμως, την πιο κρίσιμη στιγμή, χάνει αυτήν την πίστη, όπως συμβαίνει πολλές φορές σε όλους. Ενώ διακηρύσσουμε την ειλικρινή πίστη μας, κάτι αποπροσανατολίζει τη σκέψη μας και χάνουμε το στόχο μας και καταποντιζόμαστε όπως ο Πέτρος.

Η διατήρηση της πίστης χρειάζεται προσπάθεια και αγώνα. Στην παραβολή του σπορέως, ο σπόρος-λόγος του Θεού που πέφτει στο δρόμο ή στο πετρώδες έδαφος ή ανάμεσα στα αγκάθια, δεν είναι δυνατόν να βλαστήσει. Αλλά και εάν βλαστήσει οι ρίζες του δεν είναι βαθιές. Αν ο άνθρωπος δεν παλαίψει ενάντια στη σκληρή του καρδιά και  στη λογική του, η πίστη που γεννήθηκε μέσα του από το λόγο του Θεού, γρήγορα θα ξεριζωθεί. «Ει Μωυσέως και των προφητών ουκ ακούουσιν, ουδέ εάν τις εκ νεκρών αναστή πεισθήσονται», λέει ο Πατριάρχης Αβραάμ στην παραβολή του Πλουσίου και του Λαζάρου.

Το αίτημα του πλουσίου της διηγήσεως προς τον Αβραάμ, να στείλει το φτωχό Λάζαρο να ενημερώσει τους συγγενείς του για τα δεινά της κολάσεως, στηρίζεται στην ανθρώπινη λογική των αποδείξεων. Η απάντηση, από την άλλη μεριά, του Αβραάμ, υπογραμμίζει τη δυναμική του θείου λόγου των Γραφών. Οι λογικές αποδείξεις, τα θαύματα και οι περιγραφές των αυτοπτών μαρτύρων, δεν βοηθούν τον άνθρωπο στην απόκτηση σταθερής πίστεως. «Μέγα χάσμα εστήρικται» μεταξύ πίστεως και λογικής.

Την επομένη Κυριακή, δευτέρα των Νηστειών, θα αναγνώσουμε από το Ευαγγέλιο του Μάρκου την περικοπή που αναφέρεται στη θεραπεία του παραλυτικού, και θα γίνει και πάλι λόγος περί πίστεως. Εκεί θα δούμε, ότι τον ασθενή σώζει όχι η δική του πίστη, αλλά η πίστη των άλλων, των φίλων του, που τον μεταφέρουν ενώπιον του Ιησού. «Ιδών ο Ιησούς την πίστιν αυτών» αναφέρει το Ευαγγέλιο. Και εκεί βλέπουμε την κοινωνική διάσταση της πίστεως που σώζει τον πλησίον. Ενθυμούμεθα δε και την περίπτωση των Σοδόμων και της Γομόρρας, που καταστράφηκαν από την έλλειψη πίστεως ακόμα και σε μια μικρή ομάδα ανθρώπων, όπως γνωρίζουμε από το διάλογο του Αβραάμ με το Θεό.

Αλλά εάν πάμε και στην τέταρτη Κυριακή των Νηστειών θα ακούσουμε, πάλι από το Ευαγγέλιο του Μάρκου, τον πατέρα  του δαιμονιζομένου νέου να κράζει προς τον Ιησού: «πιστεύω Κύριε, βοήθει μοι τη απιστία». Πιστεύω Κύριε αλλά βοήθησέ με, γιατί η πίστη μου δεν είναι δυνατή, όσο χρειάζεται. Καταλαβαίνει ο άνθρωπος, ότι η πίστη του δεν είναι τόσο μεγάλη, ώστε να συναντήσει το μεγαλείο του θαύματος. Αυτήν την έλλειψη επαρκούς πίστεως προς κατανόηση της διδασκαλίας και εκτέλεση της αποστολής τους αισθάνονται και οι Απόστολοι, όταν, στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο, λέγουν στον Κύριο «πρόσθες ημίν πίστιν».

Χάνεται η πίστη ακόμα και για τους Αποστόλους, που συναναστρέφονται καθημερινά την πηγή της, τον Κύριο δηλαδή. Ο φόβος κάνει τον Πέτρο να αρνηθεί τον ίδιο τον Κύριο τρεις φορές προ του Πάθους, αλλά ευτυχώς μετανοεί. Η ομολογία του Ληστή τον εισάγει αμέσως στον Παράδεισο. Ο Ιούδας, όμως, αυτοκτονεί. Δεν μετανοεί για το λάθος της προδοσίας, απλώς μεταμελείται. Χαμένος μέσα στον εγωισμό του, μέσα στις ιδεολογικές αγκυλώσεις του, δεν βρίσκει χώρο εντός του για την πίστη, δεν την βλέπει, την προσπερνά, και αυτό τον οδηγεί στην απελπισία και την αυτοχειρία.

Ο Θωμάς, όμως, με τη σειρά του θα μας δώσει ένα άλλο μάθημα πίστεως, της πίστεως ως εμπιστοσύνης, και θα μας επιβεβαιώσει, ότι το πρόβλημα της πίστεως, είναι πρόβλημα σχέσεως του ανθρώπου με το Θεό, που μπορεί να κυμαίνεται από την απόλυτη απιστία μέχρι τη βαθιά πίστη. Η λογικοφανής απιστία του Θωμά, είναι κατάσταση από την οποία περνά ο καθένας  που έχει υπαρξιακούς προβληματισμούς. Αλλά και η βαθιά πίστη του Θωμά, στο τέλος της συγκεκριμένης ευαγγελικής περικοπής από το Κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο, αποτελεί την ιδανική κατάληξη της πνευματικής πορείας του κάθε ανθρώπου.

Ο Θωμάς δεν υστερεί από τους άλλους μαθητές σε εμπιστοσύνη προς τον Ιησού. Δεν είναι όμως παρών κατά την εμφάνισή του μετά την Ανάσταση. Και έτσι υπερισχύουν μέσα του οι κατ’ άνθρωπον προβληματισμοί. Θέλει αποδείξεις για να πεισθεί για την Ανάσταση. Ο Ιησούς συγκαταβαίνει και τον βοηθεί να πιστέψει με μια ακόμα εμφάνισή Του, αλλά γνωρίζει ότι, μπορεί ο μαθητής να μην έχει ακόμα τελεία πίστη, δεν έχει χάσει όμως την εμπιστοσύνη του προς Αυτόν. ‘Έτσι, βλέπουμε μια πορεία από την ατελή προς στην τελεία πίστη, με αποδείξεις μεν, αλλά χωρίς απώλεια εμπιστοσύνης. Υπάρχει όμως και η συντομότερη οδός, η πλέον επιθυμητέα και κατορθωτέα, αυτή που περιγράφει ο Ιησούς απευθυνόμενος στο Θωμά: «ότι εώρακάς με πεπίστευκας, μακάριοι οι μη ιδόντες και πιστεύσαντες».

Οι πιστεύοντες μαθητές, γίνονται τύποι όλων των πιστευόντων ανθρώπων, όποια οδό και αν ακολουθεί η πορεία τους προς την πίστη, η οποία πορεία δημιουργεί μέγα χάσμα μεταξύ αυτών και των απίστων, μεταξύ πίστεως και λογικής, μεταξύ της ανθρώπινης λογικής των αποδείξεων και της δυναμικής του θείου λόγου των Γραφών. Αυτή είναι η πίστη που καλούμεθα να έχουμε και εμείς σήμερα ως μέλη της Εκκλησίας. Μπορεί να μην έχουμε όλοι τη δυνατότητα να δούμε κάποιο θαύμα, αλλά έχουμε όλοι τη δυνατότητα να πιστέψουμε στο Χριστό, βασιζόμενοι στη μαρτυρία των Αποστόλων, των Πατέρων και των Μαρτύρων της Εκκλησίας. Θα είναι μαρτυρία Χριστού αυθεντική, εμπειρική και όχι θεωρητική. Θα είναι γνώση Χριστού βιωματική και όχι απλώς διανοητική.

Ο απόγονος του θρηνούντος Αδάμ, ο συνθρηνών άνθρωπος, μετά το Πάθος, την Ανάσταση, την Ανάληψη και την Πεντηκοστή ζεί ήδη μέσα στην εποχή της χάριτος, ζει μέσα στην Εκκλησία του Χριστού και στα Μυστήριά της. Την περίμενε αιώνες, αλλά τώρα την έχει μπροστά του και εντός του. Κατανοεί εντός της Εκκλησίας την επί αιώνες έλλειψη της πίστεως ως πραγματικής ζωής, τον οποία τώρα έχει μπροστά του ως δώρο Θεού. Αποκτά μια δυναμική σχέση μαζί της, κατανοεί ότι αυτή είναι η σωτηρία του, η μόνη οδός για την επιστροφή στο χαμένο Παράδεισο.

Η σχέση με το Θεό αποκαθίσταται. Ο άνθρωπος αρπάζεται στην κυριολεξία από την πίστη και δι’ αυτής βλέπει το Θεό και τους συνανθρώπους του. Πίστη και αγάπη, όπως τη δίδαξε ο Χριστός και τη μετέφεραν οι Απόστολοι. Ενότητα και συνοχή μέσα στη μία Εκκλησία, την οποία συγκροτεί και συγκρατεί το Άγιο Πνεύμα, από το οποίο πηγάζουν και όλες οι αρετές, όπως μας λέγει Παύλος. Η Εκκλησία της πίστεως αναδεικνύει Πατέρες, Ποιμένες, Ομολογητές και Μάρτυρες, που ποτίζουν με το πνεύμα, αλλά και με το αίμα τους το δέντρο της Εκκλησίας. Δίνουν με το βίο τους, με τη σταθερότητα της πίστεως και με τη διδασκαλία τους παράδειγμα ζωής. Βιώνουν το Ευαγγέλιο ασκούμενοι στις αρετές.

Η ζωή του Χριστού επαναλαμβάνεται σε κάθε Άγιο. Η ζωή τους είναι ζωντανή Δογματική. Επιβεβαιώνουν οι Άγιοι τη δογματική αλήθεια της Εκκλησίας, από την οποία πηγάζει η χάρις. Επιβεβαιώνουν το ζητούμενο από τον εξωθέντα Αδάμ, το ότι δηλαδή η ελευθερία μάς δόθηκε κατά τη Δημιουργία, όχι για να απομακρυνθούμε από το Θεό, αλλά για να σταθούμε καταφατικά απέναντι στο νόμο Του. Κρατούνται οι Άγιοι γερά από την πίστη, αμετακίνητοι. Αν μετακινηθούν, γνωρίζουν ότι δεν έχουν άλλη ευκαιρία σωτηρίας. Ο Αδάμ δεν θα σηκωθεί από το θρήνο του. Αυτό δίδαξε με τη ζωή του ο ίδιος ο Χριστός.

 Αποτελεί πεποίθηση του Ορθοδόξου Χριστιανού, ότι η απαρασάλευτη τήρηση και φύλαξη των παραδεδομένων, οδηγεί στην αληθινή ζωή και τη σωτηρία. Αυτή η πεποίθηση έγινε ισχυρότερη, όταν από τα πρώτα ήδη χρόνια της Εκκλησίας εμφανίσθηκαν οι αιρέσεις. Πηγή τους και πάλι ο άνθρωπος και η αντίστασή του προς την αλήθεια, ο εγωισμός του, η αυτάρκεια, η έπαρση, η μη μεταμορφούμενη από τη χάρη διάνοια, και τελικώς η επανάληψη του προπατορικού αμαρτήματος. Η αίρεση γίνεται πρώτα ο εσωτερικός εχθρός του ανθρώπου, ο εχθρός της πίστεώς του.

Αιώνες πάλεψε η Εκκλησία για να αντιμετωπίσει τις αιρέσεις, να διαφυλάξει την ορθή πίστη ως μοναδικό μέσο σωτηρίας. Τη διατύπωσε σε επτά Οικουμενικές Συνόδους, τις οποίες εορτάζουμε σε διάφορες ημερομηνίες μέσα στο λειτουργικό έτος. Την εβδόμη και τελευταία εορτάσαμε σήμερα Κυριακή της Ορθοδοξίας. Τοποθετήθηκε αυτή η εορτή στην Α’ Κυριακή των Νηστειών, διότι τέτοιαν ημέρα έγινε η δεύτερη και οριστική αναστήλωση των αγίων εικόνων. Η επίσημη αυτή εορτή είναι η σημαντικότερη από τις δογματικές μνείες του λειτουργικού έτους. Τοποθετήθηκε εκεί, στις πύλες, στην είσοδο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, ως σταθμός στην προετοιμασία του ανθρώπου για το Πάσχα.

Θέτει στον άνθρωπο τη σφραγίδα της ορθής πίστεως, ήδη από αρχή της αγιαστικής πορείας του προς το Πάσχα. Κατά τους Πατέρες, η ομολογία της πίστεως αγιάζει τη γλώσσα και καθαρίζει το νου. Η ορθή πίστη συνδέεται με την ταπείνωση, με την ταπεινοφροσύνη και με κάθε αρετή. Δεν μπορεί κανείς να αρχίζει την πνευματική ζωή, κατά τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή, χωρίς πρώτα να έχει στερεωθεί στην ορθή πίστη, ήδη από την αρχή. Ο θρίαμβος της Εκκλησίας επί των αιρέσεων, είναι απελευθέρωση, είναι πνευματική ανανέωση. Η ομολογία της ορθής πίστεως καθαρίζει το εσωτερικό του ανθρώπου από το πάθος του εγωισμού. Τον ταπεινώνει και τον συστέλλει ενώπιον του Μυστηρίου της Εκκλησίας. Ο άνθρωπος, καταφάσκων την αλήθεια, περνάει από το Μυστήριο της απορρίψεως των Πρωτοπλάστων από το Θεό, στο Μυστήριο της Εκκλησίας και σε αυτό της σωτηρίας του.

Αν δεχθούμε, ότι κάθε Μεγάλη Τεσσαρακοστή αποτελεί ένα νέο ξεκίνημα ζωής για τον πιστό, τότε αυτή η πίστη παίρνει κάθε χρόνο μια νέα αρχή και καλύπτει ολόκληρη τη ζωή του ανθρώπου, χαρακτηρίζει κάθε του κίνηση, κάθε του ενέργεια. Η ζωντανή και βιούμενη πίστη, γίνεται το αδιαμφισβήτητο θεμέλιο της χριστιανικής ζωής. Η βίωση της πίστεως στον Τριαδικό Θεό, όπως τη βίωσαν και την έζησαν οι Άγιοί μας, μας κρατεί μέσα στο Μυστήριο της Εκκλησίας, πραγματώνεται μέσα στο Μυστήριο της Εκκλησίας. Η πίστη στερεώνει του νου του ανθρώπου, συγκρατεί την ψυχοσωματική του ενότητα, απομακρύνει τους λογισμούς που τον διαιρούν και εξασφαλίζει και την ψυχική του υγεία. Οι Πατέρες μάς δίδαξαν ότι η επίγνωση της αληθείας του Θεού, γεννιέται από την πίστη και όχι από τους λογισμούς μας. Η Ορθόδοξη Εκκλησία, μάς κρατά μέσα στην πίστη, χωρίς να θίγει τη λογική μας. Η ορθόδοξη θεολογική σκέψη κρατεί τον άνθρωπο σε ισορροπία και προβάλλει την ορθόδοξη πίστη όχι ως πνευματική ηγεμονία του ανθρώπου και της Εκκλησίας, που οδηγεί ουσιαστικά πίσω στο προπατορικό αμάρτημα, αλλά ως οδό σωτηρίας και μόνο.

Νωρίτερα μνημονεύσαμε το θαύμα του Παραλυτικού της Καπερναούμ, ως σημαίνον την κοινωνική διάσταση της πίστεως, αφού ο Κύριος θεράπευσε τον ασθενή λογιζόμενος την πίστη των φίλων του που τον είχαν μεταφέρει ενώπιόν Του. Ευθύς εξ αρχής ο Κύριος μάς διδάσκει ότι η πίστη, δεν είναι υπόθεση ατομική. Ο ίδιος ο Κύριος της πίστεώς μας είπε επίσης στην Αρχιερατική Προσευχή Του για τους μαθητές Του: «υπέρ αυτών εγώ αγιάζω εμαυτόν» (Ιω.17,19). Το κήρυγμα των Αποστόλων και η παράδοση των Πατέρων απευθύνονται σε κοινωνία πιστών, σε Εκκλησία. Η πίστη, όπως ακριβώς και η σωτηρία και η είσοδος στη βασιλεία των ουρανών, δεν είναι υπόθεση ατομική και εγωιστική, αλλά πραγματικότητα και γεγονός της όλης Εκκλησίας, των απογόνων του Αδάμ, του ίδιου του λαού του Θεού.

Μόνον εφ’ όσον παραμένει κάποιος ζωντανό μέλος της Εκκλησίας κερδίζει τη σωτηρία. Στις μέρες μας η πίστη συνηθίζεται να θεωρείται ατομική υπόθεση, ατομικό δικαίωμα. Εκεί την οδήγησε ο ορθολογισμός. Όμως, όπως ο άνθρωπος ενώπιον του Θεού δεν είναι άτομο, αλλά πρόσωπο, έτσι και η πίστη δεν είναι ατομική αλλά προσωπική. Είναι έκφραση πίστεως της Εκκλησίας προσώπων. Η προσωπική πίστη, μόνο μέσα στην Εκκλησία μπορεί να διασφαλισθεί ακέραιη και αλώβητη από κάθε αλλοίωση και αιρετική παρέκκλιση και να είναι πραγματική πνευματική εμπειρία. Η πίστη μας, η πίστη των Ορθοδόξων, είναι ενεργητική και δυναμική και τείνει στη σωτηρία όλου του κόσμου. Είναι συνισταμένη της δογματικής και χαρισματικής πίστεως, του προσωπικού βιώματος και της εμπειρίας της εκκλησιαστικής κοινότητας.

Είναι αυτή η πίστη που εκφράζεται μέσα στο Σύμβολο της Πίστεως, το οποίο απαγγέλλουμε μέσα στη Θεία Λατρεία, και μάλιστα μέσα στη Θεία Λειτουργία. Είναι η πίστη που έχει παραδοθεί σε εμάς και έχει κατοχυρωθεί με πολλούς αγώνες και μαρτυρία αίματος. Όταν απαγγέλλουμε το Σύμβολο της Πίστεως, συμμετέχουμε και διακηρύσσουμε σε συνέχεια αιώνων αυτή τη δογματική και χαρισματική πίστη που οδηγεί στη σωτηρία.

Αυτό το νόημα έχει και η ανάγνωση του Συνοδικού της Ορθοδοξίας ενώπιον και με τη συμμετοχή του λαού του Θεού, όπως κάναμε σήμερα το πρωί, αφού πρώτα, με τις άγιες εικόνες ανά χείρας κυκλώσαμε το ναό, και ουσιαστικά οριοθετήσαμε την Εκκλησία ως κατ’ εξοχήν χώρο του Μυστηρίου της σωτηρίας μας. Η ανάγνωση του Συνοδικού ενώπιον του πληρώματος της Εκκλησίας, σημαίνει ακριβώς αυτό, ότι αποτελεί το έσχατο κριτήριο της παραδεδομένης Αλήθειας και της εγκυρότητας των Συνόδων. Μέσα από αυτό κηρύσσεται η συνείδηση της Εκκλησίας, η οποία περιέχει τις οράσεις των Προφητών, το κήρυγμα και την πίστη των Αποστόλων, την διδασκαλία και την Παράδοση των Πατέρων.

Αυτή είναι η πίστη μας,  αυτή είναι η σωτηρία μας, αυτή είναι η αλήθεια της ζωής μας, για την οποία δυστυχώς στην εποχή μας, αλλά και σε όλες ιστορικά τις εποχές, αδιαφορούμε και καταλήγουμε ως νέοι Πιλάτοι να διερωτώμεθα αδιάφορα «τι εστίν αλήθεια», ενώ ενώπιόν μας έχουμε τον Κύριό μας να μας διαβεβαιώνει: «εις τούτο ελήλυθα εις τον κόσμον, ίνα μαρτυρήσω τη αληθεία, πας ο ων εκ της αληθείας ακούει μου της φωνής» (Ιω.18,37-38).

Αυτή τη φωνή και αυτή την αλήθεια του Κυρίου ευχηθείτε, Σεβασμιώτατε πάτερ και Δέσποτα, να ακούσουμε όλοι κατά τη διάρκεια και της εφετινής Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Να την ακούσουμε μέσα από  τη θεία λατρεία, μέσα από την αγία εικονογραφία, μέσα από την κατανυκτική ψαλμωδία και τα βιβλικά αναγνώσματα της Εκκλησίας μας. Νηστεύοντες, εξομολογούμενοι και μετανοούντες, ώστε με πίστη να ψάλλουμε:

«Την άχραντον εικόνα σου προσκυνούμεν Αγαθέ»

Και αυτήν προσκυνούντες να δεόμεθα πιστώς:

«Η απαράλλακτος Εικών του Πατρός, πρεσβείαις των αγίων σου Ομολογητών, ελέησον ημάς».

Και εγειρόμενοι, τελικώς, από τον Αδαμιαίο θρήνο, και ιστάμενοι πλήρεις ελπίδος και βεβαιότητος σωτηρίας, να αναφωνούμε:

«Αύτη η πίστις των Αποστόλων, αύτη η πίστις των Πατέρων, αύτη η πίστις των Ορθοδόξων».

«Αύτη η πίστις την Οικουμένην εστήριξεν», στηρίξαι δε αυτήν και φωτίσαι και σώσαι εις αιώνας αιώνων. Αμήν!

Ἀγαπητά μας παιδιά,

Ἡ Ὀρ­θό­δοξη Ἐκ­κλη­σία ἤδη ἀπό τόν 11ο αἰ­ώνα ἔ­χει κα­θι­ε­ρώ­σει νά ἑ­ορ­τά­ζον­ται ἀπό κοι­νοῦ στίς 30 Ἰ­α­νου­α­ρίου οἱ Τρεῖς Μέ­γι­στοι Φω­στῆ­ρες τῆς Τρι­ση­λίου Θε­ό­τη­τος, οἱ Τρεῖς Ἱ­ε­ράρ­χες: ὁ Ἅ­γιος Βα­σί­λειος ὁ Μέ­γας, Ἐ­πί­σκο­πος Και­σα­ρείας, ὁ Ἅ­γιος Γρη­γό­ριος ὁ Θε­ο­λό­γος, Ἀρ­χι­ε­πί­σκο­πος Κων­σταν­τι­νου­πό­λεως, καί ὁ Ἅ­γιος Ἰ­ω­άν­νης ὁ Χρυ­σό­στο­μος, Ἀρ­χι­ε­πί­σκο­πος Κων­σταν­τι­νου­πό­λεως.

Ὁ κοι­νός ἑ­ορ­τα­σμός τους γί­νε­ται κυ­ρίως, γιά νά προ­βλη­θεῖ  ἡ ἁ­γι­ό­τητά τους καί τό Χρι­στι­α­νικό ἦ­θος τους. Ἐ­πί­σης εἶ­ναι μία εὐ­και­ρία γιά νά τι­μη­θεῖ ἡ Ἑλ­λη­νορ­θό­δοξη Παι­δεία, νά τι­μη­θοῦν οἱ ἐκ­παι­δευ­τι­κοί καί οἱ μα­θη­τές. Ἡ ἑ­ορτή τους γί­νε­ται ἀ­φορμή γιά νά ἀ­να­λο­γι­σθοῦμε τούς ἀ­γα­θούς καρ­πούς μίας Παι­δείας, ἡ ὁ­ποία βα­σί­ζε­ται στή Χρι­στι­α­νική Πί­στη καί τή σκέψη τῶν Ἀρ­χαίων Ἑλ­λή­νων κλα­σι­κῶν. Μίας Παι­δείας, ἡ ὁποία δέν δι­δά­σκει ἁ­πλῶς γνώ­σεις, ἀ­ρι­θμούς, πει­ρά­ματα, ἀλλά πρώ­τι­στα μορ­φώ­νει, δι­α­μορ­φώ­νει ἀν­θρώ­πι­νους χα­ρα­κτῆ­ρες.

Οἱ Τρεῖς Ἱ­ε­ράρ­χες συν­δύ­α­σαν τίς γνώ­σεις καί τό ἦ­θος, τήν Ἐ­πι­στήμη καί τήν Πί­στη, τόν σε­βα­σμό πρός τόν Θεό καί τήν ἀ­γάπη γιά τόν πά­σχοντα συ­νάν­θρωπο. Τό πα­ρά­δει­γμά τους κα­τα­δει­κνύει ὅτι καί σή­μερα πρέ­πει νά σε­βό­μα­στε καί νά ἀ­ξι­ο­ποι­οῦμε τά πο­ρί­σματα τῆς Ἐ­πι­στή­μης. Ἡ μαρ­τυ­ρία τους ἀπο­δει­κνύει ὅτι ὁ ἐ­πι­στή­μο­νας καί γε­νι­κό­τερα ὁ καλ­λι­ερ­γη­μέ­νος ἄν­θρω­πος μπο­ρεῖ κάλ­λι­στα νά εἶ­ναι συγ­χρό­νως πι­στός Χρι­στι­α­νός καί ἐ­νά­ρε­τος ἄν­θρω­πος. Εἰ­δι­κό­τερα, ὁ Μέ­γας Βα­σί­λειος γνώ­ριζε πολύ καλά τήν Ἰ­α­τρική ἐ­πι­στήμη καί τήν ἀ­ξι­ο­ποί­ησε στό πλαί­σιο τοῦ με­γά­λου φι­λαν­θρω­πι­κοῦ ἔρ­γου του.

Οἱ Τρεῖς Ἱ­ε­ράρ­χες εἶ­χαν ἄ­ρι­στη γνώση τῶν ἀρ­χαίων ἑλ­λη­νι­κῶν κει­μέ­νων καί προ­έ­τρε­παν τούς νέ­ους τῆς ἐ­πο­χῆς τους νά με­λε­τοῦν τούς Ἀρ­χαί­ους συγ­γρα­φεῖς ἐ­πι­λε­κτικά, ἀ­πο­φεύ­γον­τας ὁ­ρι­σμέ­νες θρη­σκευ­τι­κές δο­ξα­σίες. Τά κεί­μενά τους ἀ­πο­τε­λοῦν θη­σαυρό θε­ο­λο­γι­κῶν, παι­δα­γω­γι­κῶν, ἰ­α­τρι­κῶν καί φυ­σι­ο­γνω­στι­κῶν δι­δα­χῶν. Πρό­κει­ται ἐ­πί­σης γιά μνη­μεῖα τοῦ ἑλ­λη­νι­κοῦ λό­γου. Ἄλ­λω­στε, ὁ Μέ­γας Βα­σί­λειος καί ὁ Ἅ­γιος Γρη­γό­ριος σπού­δα­σαν τά ἑλ­λη­νικά γράμ­ματα στήν Ἀ­θήνα.

Ἀ­ξί­ζει μά­λι­στα νά ση­μει­ω­θεῖ ὅ­τι ­δύο ἀπό τούς Τρεῖς Ἱ­ε­ράρ­χες, ὁ Μέ­γας Βα­σί­λειος καί ὁ Ἅ­γιος Γρη­γό­ριος ὁ Θε­ο­λό­γος, γεν­νή­θη­καν καί με­γά­λω­σαν στήν Καπ­πα­δο­κία τῆς Μι­κρᾶς Ἀσίας, θυ­μί­ζον­τάς μας τή μα­κρο­χρό­νια πα­ρου­σία τῆς Ἐκ­κλη­σίας τοῦ Χρι­στοῦ καί τοῦ Ἑλ­λη­νι­σμοῦ στήν ἱ­στο­ρική Μι­κρα­σι­α­τική γῆ. Χρή­σιμη ὑ­πεν­θύ­μιση, ἀ­φοῦ φέ­τος εἶναι ἔτος μνήμης γιά τά 100 χρό­νια ἀπό τή Μι­κρα­σι­α­τική Κα­τα­στροφή τοῦ 1922, τίς θυσίες καί τόν βί­αιο ξε­ρι­ζωμό τῶν Ἑλ­λή­νων τῆς Ἀ­να­το­λῆς.

Εἴθε οἱ Τρεῖς Ἱ­ε­ράρ­χες νά ἀ­πο­τε­λοῦν πρό­τυπα πρός μί­μηση στίς σπου­δές καί τή ζωή σας καί μέ τή βο­ή­θειά τους νά ἔχετε καλή πρό­οδο!

Μέ θερ­μές πα­τρι­κές εὐ­χές

Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος

† Ὁ Ἀθηνῶν ΙΕΡΩΝΥΜΟΣ, Πρόεδρος

καί τά μέλη τῆς Δι­αρ­κοῦς Ἱ­ε­ρᾶς Συ­νό­δου

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΟΡΩΝ ΔΗΜΟΠΡΑΣΙΑΣ
ΕΚΠΟΙΗΣΕΩΣ ΑΚΙΝΗΤΟΥ

 Την 20^η Δεκεμβρίου 2020 ημέρα Κυριακή και ώρα 10.00-12.00 μ. θα διενεργηθεί στα Γραφεία της Ιεράς Μονής Παναγίας Παντανάσσης εις Κερατέα Αττικής (εντός της Ι.Μονής), ανοιχτή δημοπρασία εκποιήσεως δύο ακινήτων κυριότητος της Ι.Μονής ήτοι: δύο (2) διαμερισμάτων αυτοτελών οριζοντίων ιδιοκτησιών, αμφοτέρων κειμένων εις Σαλαμίνα και εις περιοχήν Ραχιών της Δημοτικής Ενότητος Αμπελακίων στον α’ όροφο οικοδομής επί των οδών Κέκροπος, αρ.72 και Λεωφόρου Ιπποκράτους, κατά τους τίτλους, πράγματι δε Κέκροπος και Λεωφ. Ιπποκράτους  72  ήτοι α) του υπό στοιχεία Α-1 διαμερίσματος επιφανείας κατά τον τίτλο κτήσεως  89 τ.μ. και β) του υπό στοιχεία Α-2 διαμερίσματος επιφανείας κατά τον τίτλο κτήσεως 77 τ.μ. στα οποία υπολοίπονται εργασίες προς εκτέλεση υπό του πλειοδότου, οι δε σε αυτά αυθαίρετες κατασκευές έχουν νομιμοποιηθεί βάσει του ν. 4495/2017 και εξ αυτού προκύπτει ότι η πραγματική επιφάνεια του διαμερίσματος Α-1 είναι 93,84 τ.μ., του δε Α-2 81,34 τ.μ.

 Η ελάχιστη πρώτη προσφορά ανέρχεται για το Α-1 διαμέρισμα σε 48.000,00 ευρώ και του Α-2 διαμερίσματος σε 35.000,00 ευρώ και κάθε επόμενη τουλάχιστον δέον να είναι κατά 2% ανωτέρα, κατά τους όρους της σχετικής Διακηρύξεως Δημοπρασίας. Η εγγύηση συμμετοχής στη δημοπρασία ανέρχεται στο 1/10 της πρώτης προσφοράς δηλαδή αντίστοιχα σε 4.800,00 και 3.500,00 ευρώ καταβαλλόμενη σε μετρητά ή με τραπεζική επιταγή.

 Αν η δημοπρασία αποβεί άγονος επαναλαμβάνεται φανερά την επόμενη Κυριακή 27-12-2020 στον ίδιο τόπο και την ίδια ώρα. Τα διαμερίσματα εκποιούνται χωριστά το καθένα.

 Πληροφορίες για τους όρους της δημοπρασίας εις τα Γραφεία της Ι.Μονής τηλ. 2299067869 και του Πληρεξουσίου Δικηγόρου Κων/νου Αναστ. Βλάχου τηλ. 2108840051, 6973213253, email: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε..

 Η Καθηγουμένη της Ιεράς Μονής
Σαλώμη Μοναχή

Η πρόσφατη ανίερη μετατροπή της Μεγάλης Εκκλησίας σε τέμενος μου δίνει αφορμή να μνημονεύσω ορθόδοξους Ναούς στη σημερινή Τουρκία που είχαν την ίδια ή και χειρότερη μεταχείριση και τους οποίους είχα την ευκαιρία να επισκεφθώ. Ο κατάλογος δεν εξαντλείται, διότι ο αριθμός είναι πολλαπλάσιος.

Μέσα στην Πόλη, αρχίζω την περιήγηση από τη λεγόμενη Μικρή Αγία Σοφία. Πρόκειται για το Ναό των Αγίων Σεργίου και Βάκχου, που χτίστηκε το έτος 527 σπό τον Ιουστινιανό, λίγο πριν από την Μεγάλη Αγία Σοφία. Ο Ναός είναι ένα εντυπωσιακό οκτάγωνο από κίονες σε δύο ορόφους που στηρίζει το μεγάλο κεντρικό τρούλο, ο οποίος αποτελείται από 16 θόλους. Έγινε τέμενος μετά από την Άλωση.

Συνεχίζω με το Ναό της Παναγίας Κυριώτισσας που βρίσκεται κοντά στο Υδραγωγείο του Ουάλεντος. Έγινε το τέμενος Καλεντέρχανε, λίγο μετά την Άλωση.

Ακολουθεί η Μονή Παντοκράτορος που ανοικοδομήθηκε τον 12ο αιώνα από την Ειρήνη, σύζυγο του Ιωάννη Β΄ Κομνηνού. Το οικοδόμημα της Μονής, που αποτελείται από τρεις Ναούς, είναι το Καθολικό της Μονής Παντοκράτορος η οποία στέγαζε φιλανθρωπικά Ιδρύματα της Πόλης και υπήρξε πρότυπο κοινωνικής πρόνοιας. Λίγο μετά από την Άλωση έγινε το τέμενος Ζεϊρέκ.

Προχωρώ στη Μονή Μυρελαίου που ανεγέρθηκε τον 10ο αιώνα από τον αυτοκράτορα Ρωμανό Λεκαπηνό. Σήμερα είναι το τέμενος Μπόντρουμ.

Σειρά έχει η Παμμακάριστος που στέγασε για 100 χρόνια το Πατριαρχείο μετά από την Άλωση. Από το 1600 περίπου είναι το τέμενος Φετιγιέ. Τα εξαιρετικά ψηφιδωτά, στα οποία περιλαμβάνεται ο Χριστός Παντοκράτορας του Τρούλου, περιστοιχισμένος από 12 προφήτες και ο Χριστός Υπεράγαθος της κόγχης του Ιερού, βρίσκονται σε διπλανό παρεκκλήσιο και δεν έχουν καλυφθεί. Από την Παμμακάριστο προέρχεται η ομώνυμη, ονομαστή φορητή ψηφιδωτή εικόνα, που βρίσκεται στο Φανάρι.

Έξω από την Κωνσταντινούπολη θα μνημονεύσω οπωσδήποτε την Αγία Σοφία στην Τραπεζούντα. Χτίστηκε τον 13ο αιώνα κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Μανουήλ Κομνηνού και εκεί στέφονταν αυτοκράτορες οι Κομνηνοί. Αφού είχε μετατραπεί σε τέμενος για αρκετά χρόνια, είχε γίνει στη συνέχεια μουσείο και μετετράπη σχετικώς πρόσφατα σε τέμενος. Καλύφθηκαν με παραπετάσματα οι εξαιρετικές τοιχογραφίες που είχαν αποκαλύψει αρχαιολόγοι από το Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου.

Υπάρχει όμως και η βασιλική της Αγίας Σοφίας στη Νίκαια της Βιθυνίας. Στην Νίκαια συνήλθε η Α και η Ζ Οικουμενική Σύνοδος. Την πρώτη φορά που επισκέφθηκα τη Νίκαια έβλεπες μόνον ερείπια. Η Αγία Σοφία ανοικοδομήθηκε και το κεντρικό κλίτος είναι τέμενος, ενώ το βόρειο και το νότιο κλίτος είναι προσβάσιμα στους επισκέπτες.

Άφησα τελευταία τη Μονή της Χώρας. Και τίποτε άλλο αν δεν σωζόταν στην Κωνσταντινούπολη, άξιζε μόνον γι’ αυτή η επίσκεψη στην Πόλη. Από τον 11ο αιώνα στέκεται το σημερινό οικοδόμημα, με τα περίφημα ψηφιδωτά να ανήκουν στον 14ο αιώνα. Μεταξύ αυτών, η ζωή της Θεοτόκου και η παιδική ηλικία του Χριστού, με σκηνές σπάνια εικονιζόμενες, όπως το “κανάκεμα” της Παναγίας από τους γονείς της Ιωακείμ και Άννα και η απογραφή πριν από τη Γέννηση του Χριστού. Πριν να γίνει Μουσείο ήταν το τέμενος Καριγιέ.

Και τώρα ανακοινώθηκε εκ νέου η “τεμενοποίησή” της. Δηλαδή θα σκεπασθεί το Παρεκκλήσιο της Ανάστασης με την εξαίσια τοιχογραφία. Σκεπάζεται όμως το Φως; Τρυπώνει και μέσα από τις κουρτίνες και τα παραπετάσματα και δείχνει γυμνή την πνευματική φτώχεια αυτών που ονειρεύονται να το κρύψουν.

Μας πονάει η αδικαιολόγητη αλλαγή που τραυματίζει το μνημείο. Είναι επώδυνη η κάλυψη μιας εικονογράφησης που δεν είναι μόνον έργο τέχνης, αλλά συμβολίζει την τιμή προς τα εικονιζόμενα Πρόσωπα, αλλά και το θρίαμβο του ελληνικού πνεύματος απέναντι σε ανεικονιστική (χωρίς απεικόνιση) ξένη παράδοση.

Μας απομένει ένα χρέος και μια ευχή: Να μη κλείνουμε ποτέ, αλλά να ανοίγουμε Εκκλησιές. Και να ξαναγίνουν τα τεμένη που ήταν Εκκλησίες, πάλι Ναοί ή και Ναοί. Προπάντων στις καρδιές μας.

Μαγνησίας 10,
53100 Φλώρινα                                                                                                             Φλώρινα:1-6-2017
Τηλ. – Fax: 2385045200,
E-MAIL: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.        
ΦΛΩΡΙΝΑ             

«ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΟΥ ΙΑΤΡΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΦΛΩΡΙΝΑΣ         
κ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗ ΣΤΑΥΡΟΥ  ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΠΡΟΕΔΡΟ  ΤΟΥ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΥ ΙΑΤΡΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ κ. ΒΛΑΣΤΑΡΑΚΟ ΜΙΧΑΗΛ»

Αξιότιμε κύριε πρόεδρε,

θα έχει, ασφαλώς, περιέλθει σε γνώση σας, διά μέσου του διαδικτύου, η άρνηση των συναδέλφων μας, αναισθησιολόγων της Σάμου, να χορηγήσουν αναισθησία προς το σκοπό της «διακοπής κυήσεως», τουτέστιν της διενέργειας αμβλώσεων,  εκτός των περιπτώσεων εκείνων κατά τις οποίες κινδυνεύει η ζωή ή η υγεία της εγκύου. Κατά δημοσιογραφικές πληροφορίες οι εν λόγω συνάδελφοι στηρίζουν την επιλογή τους αυτή στο άρθρο 31 του Νόμου 3418/2005 (κώδικας ιατρικής δεοντολογίας), το οποίο επικαλούνται και το οποίο διαλαμβάνει ότι «ο ιατρός μπορεί να επικαλεσθεί τους κανόνες και τις αρχές της ηθικής συνείδησής του και να αρνηθεί να εφαρμόσει ή να συμπράξει στις διαδικασίες τεχνητής διακοπής της κύησης, εκτός εάν υπάρχει αναπότρεπτος κίνδυνος για τη ζωή της εγκύου ή κίνδυνος σοβαρής και διαρκούς βλάβης της υγείας της».

Το συγκεκριμένο άρθρο του νόμου, κρυστάλλινης διαύγειας, κάθε άλλο παρά καταλείπει περιθώρια παρερμηνειών, εξυπηρετικών ποικίλων σκοπιμοτήτων, αλλά διασφαλίζει και διατρανώνει το αναφαίρετο δικαίωμα των ιατρών να υπακούσουν στη φωνή της συνειδήσεώς τους. Κατόπιν τούτου ουδείς έχει το δικαίωμα να τους εξαναγκάσει στη διενέργεια μίας πράξεως που προσκρούει στις επιταγές της ηθικής τους συνειδήσεως.

Αντιδρώντας στη συγκεκριμένη επιλογή των  προαναφερθέντων συναδέλφων μας ο γενικός γραμματέας του ΠΙΣ κ. Δημήτριος Βαρνάβας προέβη σε σχετικές δηλώσεις με τις οποίες κατά τρόπο αήθη, αντισυναδελφικό και αντιδεοντολογικό τους μέμφεται και τους εγκαλεί για αυτήν τους την ενέργεια. (http://www.iatropedia.gr/eidiseis/d-varnavas-ti-kryvetai-piso-apo-tin-arnisi-ton-anaisthisiologon-tis-samou-na-symmetechoun-se-amvloseis/81196/ ). Η παρέμβαση του κ. Βαρνάβα προκάλεσε την κατά πάντα δικαιολογημένη αντίδραση του τοπικού ιατρικού συλλόγου της Σάμου που σε σχετική ανακοίνωσή του χαρακτηρίζει τη στάση του στο συγκεκριμένο ζήτημα   «ανάρμοστη, αντιδεοντολογική και αντιθεσμική, διότι επικαλείται την ιδιότητα του και χωρίς να έρθει σε επαφή με τον ιατρικό Σύλλογο Σάμου ως όφειλε, αναπαράγει ειδήσεις των ΜΜΕ εξυπηρετώντας εξωθεσμικές σκοπιμότητες».

Πέραν, όμως, της δεοντολογίας ,κύριε πρόεδρε, υπάρχει και το ηθικό μέρος της υπόθεσης που είναι και το σπουδαιότερο. Και αυτό συνίσταται στο γεγονός ότι οι αναισθησιολόγοι της Σάμου έλαβαν την ηρωική και επαινετέα απόφαση να μην γίνουν συνεργοί, διά της χορηγήσεως της αναισθησίας, στην ΕΝ ΨΥΧΡΩ ΕΜΒΡΥΟΚΤΟΝΙΑ. Γιατί περί φόνου εκ προμελέτης  αθώων και ΑΝΥΠΕΡΑΣΠΙΣΤΩΝ (αυτό πού το πάμε;)  ανθρωπίνων υπάρξεων  πρόκειται έστω και αν   «εξωραϊσμένα», παραπλανητικά και υποκριτικά χαρακτηρίζεται σαν «διακοπή κυήσεως»!

Οι συνάδελφοί μας, όπως και όλοι μας, έχουμε δώσει τον όρκο του Ιπποκράτη που επιτάσσει όπως «ὁμοίως δέ οὐδέ γυναικί πεσσόν φθόριον δώσω». Και η συγκεκριμένη τους επιλογή στοιχεί με την επιταγή του εν λόγω όρκου σε αντίθεση με τους επίορκους συναδέλφους τους που τον καταπατούν ελαφρά τη καρδία και προβάλλοντας διάφορες σοφιστείες.

Ορκιστήκαμε να προστατεύουμε την ανθρώπινη ζωή και όχι να πράττουμε το αντίθετο. Δεν έχουμε κανένα ηθικό δικαίωμα να αφαιρούμε τη ζωή των εμβρύων. Αποτελούν ζωντανές υπάρξεις και η δόλια και βίαιη  αφαίρεση της ζωής τους συνιστά έγκλημα  ιδιαζόντως ειδεχθές και ανεξίτηλο στίγμα για τον πολιτισμό μας  που διαπράττεται, μάλιστα, εν ονόματι και με πρόσχημα την πρόοδο και τα ανθρώπινα δικαιώματα! Τα φληναφήματα που εκπορεύονται, λανσάρονται και προωθούνται από κάποιους  γνωστούς και μη εξαιρετέους δήθεν «προοδευτικούς»  κύκλους περί «αυτοδιάθεσης της εγκύου γυναίκας» κ.τ.ό.  προς δικαιολόγηση του αποτρόπαιου και φρικαλέου αυτού εγκλήματος αποτελούν αξεπέραστο δείγμα φαρισαϊσμού, υποκρισίας και ηθικής εξαχρείωσης αφού δεν υφίσταται δικαίωμα στη δολοφονία αθώων και ανυπεράσπιστων ανθρωπίνων υπάρξεων.

Με τις απαράδεκτες δηλώσεις του κ. Βαρνάβα δημιουργείται μείζον θέμα για τον ΠΙΣ δεδομένου ότι ο τελευταίος κατέχει τη θεσμική θέση του γενικού γραμματέα του. Κατόπιν τούτου θεωρούμε ότι ο ΠΙΣ επιβάλλεται να τοποθετηθεί άμεσα και άνευ χρονοτριβής επί του θέματος.

Με εκτίμηση

Ο     Π Ρ Ο Ε Δ Ρ Ο Σ
ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ

ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΟΣ

ΚΟΙΝOΠΟΙΗΣΗ:

Α>  ΙΑΤΡΙΚΟI ΣΥΛΛΟΓΟI

Β> M.M.E

Kατά το άρθρο 13 του Συντάγματος, για τη θρησκευτική ελευθερία, 1. H ελευθερία της θρησκευτικής συνείδησης είναι απαραβίαστη. …2. Κάθε γνωστή θρησκεία είναι ελεύθερη και τα σχετικά με τη λατρεία της τελούνται ανεμπόδιστα υπό την προστασία των νόμων. Ας μου επιτραπούν λίγες επίκαιρες σκέψεις:

1.Από το άρθρο 13 προκύπτει ότι η θρησκευτική ελευθερία περιλαμβάνει την ελευθερία της θρησκευτικής συνείδησης και την ελευθερία της λατρείας. Η πρώτη που είναι απαραβίαστη, μένει κενό γράμμα χωρίς τη δεύτερη. Το Σύνταγμα χρησιμοποιεί για την άσκηση της λατρείας το επίρρημα ανεμπόδιστα. Οι νόμοι προστατεύουν τη λατρεία, ώστε να τελείται ανεμπόδιστα. Αυτό σημαίνει ότι κανένας θεμιτός περιορισμός, όπως η προστασία της δημόσιας υγείας, δεν μπορεί να φθάνει έως την πλήρη απαγόρευση της λατρείας. Ο περιορισμός είναι δεκτός, εφόσον είναι απαραίτητος, αλλά όχι ως πλήρης αποκλεισμός της λατρείας που είναι αντισυνταγματικός. Είναι τόσο σημαντικό το άρθρο 13, ώστε όποιο νομοθέτημα έχει σχέση με αυτό, ανήκει στην αρμοδιότητα της Ολομέλειας της Βουλής (άρθρο 72 § 1 Συντ), διαδικασία που δεν έχει τηρηθεί εν προκειμένω. Εξάλλου, σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας, η οποία επίσης κατοχυρώνεται από το Σύνταγμα, οι περιορισμοί στην άσκηση των ατομικών δικαιωμάτων, όπως είναι η ελευθερία της θρησκευτικής συνείδησης, πρέπει να είναι και κατάλληλοι, δηλαδή πρόσφοροι για τον επιδιωκόμενο σκοπό, και αναγκαίοι, ώστε να προκαλούν τον ελάχιστο δυνατό περιορισμό στον ιδιώτη ή στο κοινό και ανάλογοι, ώστε η ωφέλεια να μην υπολείπεται της βλάβης που επιφέρουν. Συνεπώς καθολική απαγόρευση λατρείας αντίκειται και στην αρχή της αναλογικότητας.

2.Για τους παραπάνω λόγους η ΚΥΑ για την απαγόρευση τέλεσης ιεροπραξιών που προβλέπει καθολική απαγόρευση ιεροπραξιών χωρίς επαρκή αιτιολογία, ισοδυναμεί με πλήρη αποκλεισμό της λατρείας, άρα είναι αντισυνταγματική και αντίθετη με την αρχή της αναλογικότητας. Εννοείται ότι η λατρεία δεν υποκαθίσταται από την τηλεοπτική ή ραδιοφωνική μετάδοση, διότι είναι συμμετοχή και όχι ακρόαση. Εξάλλου η απαγόρευση περιλαμβάνει εντελώς αδικαιολόγητα και τα μυστήρια στα οποία συμμετέχει εκτός από τον Ιερέα μόνον ένας πιστός, όπως η Ι. Εξομολόγηση. Η απαγόρευση επίσης του θρησκευτικού γάμου είναι αψυχολόγητη και όχι μόνον επειδή αποτελεί δυσμενή μεταχείριση σε σύγκριση με τον πολιτικό γάμο που επιτρέπεται. Μπορεί ο γάμος να υπαγορεύεται, επειδή ένας από τους γονείς πάσχει από σοβαρότατο νόσημα και θέλει να δει τον γάμο του παιδιού του πριν να φύγει. Εκτός αυτού, το ίδιο το κείμενο της ΚΥΑ είναι αντιφατικό. Απαγορεύει τη λατρεία και επιτρέπει την ατομική προσευχή, με τήρηση αναλογίας αριθμού προσώπων, επιφάνειας τετραγωνικών και αποστάσεως. Δεδομένου ότι η απαγόρευση της λατρείας είναι αντισυνταγματική, ερμηνευτικώς συνάγεται ότι αυτή επιτρέπεται στους πιστούς με τους όρους που επιτρέπεται και η ατομική προσευχή. Εξάλλου ιδιαιτέρως αυστηρή είναι η μεταχείριση των Ι. Μονών, αυστηρότερη και από τους Ναούς των οικισμών και των πόλεων. Αν η λατρεία είναι το οξυγόνο για τους απλούς πιστούς, τι πρέπει να πούμε για τους μοναχούς; Ούτε λατρεία, ούτε υποδοχή των πιστών για ατομική προσευχή, διότι απαγορεύονται οι επισκέψεις.

3. Η τέλεση Ακολουθιών ή της Θ. Λειτουργίας μόνον από τον Ιερέα, κεκλεισμένων των θυρών, που διαφαίνεται ότι θα επιτραπεί για τη Μ. Εβδομάδα, δεν λύνει το πρόβλημα. Οι πιστοί αποκλείονται και πάλι από τη συμμετοχή στη λατρεία, την οποία όχι μόνον δεν ασκούν ανεμπόδιστα κατά το Σύνταγμα, αλλά ούτε καν με εμπόδια, με άλλα λόγια δεν την ασκούν καθόλου! Μετά την απαγόρευση της λατρείας έκλεισαν οι περισσότεροι Ναοί, ακόμη και για ατομική προσευχή. Πολύ ορθότερο θα ήταν να είναι όλοι οι Ναοί ανοικτοί και η λατρεία να επιτραπεί με την τήρηση των αποστάσεων ασφαλείας, διότι έτσι θα μοιράζονται οι πιστοί σε πολλαπλάσιους ως προς την έκταση χώρους, θα μπορούν να παραμένουν στο προαύλιο ή ακόμη πιο μακριά και θα γίνεται η απαραίτητη αραίωση.

4. Η απαγόρευση της λατρείας δεν πρέπει να ερμηνευθεί ξεχωριστά από την απαγόρευση των μετακινήσεων. Εξαιρέσεις προβλέπονται από την απαγόρευση των μετακινήσεων για ορισμένους λόγους. Οι εξαιρέσεις της μετακίνησης αποτελούν οι ίδιες προσβολή για τους πιστούς. Ως μέλη της Εκκλησίας, βλέπουν την Εκκλησία – το Ιατρείο της ψυχής για όσους πιστεύουν – να έχει αυστηρότερη μεταχείριση και από το σούπερ μάρκετ ή το φαρμακείο ή όσους κάνουν βόλτα το κατοικίδιο τους. Στους λόγους εξαίρεσης δεν προβλέπεται ούτε η μετάβαση στο Ναό. Για λόγους όμως ισότητας, πρέπει να επιτραπεί και αυτή ως εξαίρεση από την απαγόρευση μετακινήσεως και όχι να αναγκάζονται οι πιστοί να την καλύπτουν υπό τις άλλες κατηγορίες.

5. Πέρα από το Σύνταγμα και τους νόμους, χρειαζόμαστε αδήριτα την ψυχική τόνωση και την ελπίδα. Αυτά δίνει η Εκκλησία με το οπλοστάσιό της, τα μυστήρια και τις ακολουθίες της και αυτά έχουν καίρια σημασία για να κρατήσουν την ψυχή ολόρθη. Το θετό δίκαιο (= οι νόμοι που ισχύουν σε ένα κράτος) αντιπαραβάλλεται με το φυσικό δίκαιο, το οποίο είναι το ιδεώδες δίκαιο, δηλ. στην ουσία η ιδέα και η απόλυτη αξία της Δικαιοσύνης. Η Αντιγόνη συγκρούεται στην ομώνυμη τραγωδία με το θετό δίκαιο, που επιβάλλει ο Κρέων, η κρατική εξουσία της εποχής, επειδή της φαίνεται άδικο. Αντιθέτως, με τα λόγια και τη στάση της, προσδίδει στο φυσικό δίκαιο καθολική ισχύ, ανεξάρτητη από τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή και τον τόπο : “ἀεί ποτε ζῇ ταῦτα, κοὐδεὶς οἶδεν ἐξ ὅτου ’φάνη.”. Ευχής έργο είναι να μη συγκρούεται το ισχύον δίκαιο με την ιδέα της Δικαιοσύνης, αλλά να την υπηρετεί και να μην αδιαφορεί για αυτή.

 * Η κ. Ρόη Δ. Παντελίδου είναι καθηγήτρια του Αστικού Δικαίου στη Νομική Σχολή του Δ.Π.Θράκης

Αύριο Τετάρτη 25 Μαρτίου ε.ε. εορτή του Ευαγγελισμού της Υπεραγίας Θεοτόκου θα τελεσθεί Θεία Λειτουργία στο Ι. Προσκύνημα του Χριστού Σπάτων, κεκλεισμένων των θυρών δίχως την παρουσία των πιστών, όπου θα χοροστατήσει ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. Νικόλαος, και θα μεταδοθεί ραδιοφωνικά από τον Real fm 97.8 και διαδικτυακά από τον ιστότοπο www.enikos.gr (πατήστε εδώ) στις 8:00 - 9:30 π.μ. 

Την 14^η Νοεμβρίου θα γίνει ἡ ενθρόνιση του νέου Μητροπολίτου Λήμνου και Αγίου Ευστρατίου κ. Ιεροθέου στην Μύρινα της Λήμνου.

Ο Σεβασμιώτατος διετέλεσε πρωτοσύγκελλος της Ιεράς Μητροπόλεώς μας την τελευταία δεκαετία. Το γεγονός της εκλογής του περιποιεί ιδιαίτερη ευλογία για την Μητρόπολη Μεσογαίας και Λαυρεωτικής, γι’ αυτό και του ευχόμαστε ολόψυχα καλή ποιμαντορία.

Για την ενθρόνιση, η Aegean έχει βάλει έκτακτη πτήση από τον αερολιμένα των Αθηνών «Ελευθέριος Βενιζέλος» για την Λήμνο την Πέμπτη 14 Νοεμβρίου. Η πτήση αυτή θα μεταφέρει και τον Μακαριώτατο Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμο με την συνοδεία του.

Αναχώρηση από Αθήνα: 07:45

Επιστροφή από Λήμνο: 19:00

Τιμή εισιτηρίου: 150 €

Όποιος ενδιαφέρεται μπορεί να κάνει κράτηση στο τηλ.: 210-3315508-9

      Ἔλαβα πρὸ ὀλίγων ἡμερῶν τὴν ἐπιστολή Σας σχετικὰ μὲ τὸ Μακε­δονικὸ ζήτημα καὶ τὴ λεγόμενη Συμφωνία τῶν Πρεσπῶν, καὶ ἐπιτρέψτε μου καὶ ὡς Μακεδόνας καὶ ὡς Ἱεράρχης νὰ ἐκφράσω καὶ τὴν εὐγνωμοσύνη μου γιὰ τὴν πρωτοβουλία Σας καὶ τὴ χαρά μου γιὰ τὸ ὕφος καὶ τὸ περι­εχόμενό της. Μᾶς κάνατε νὰ νοιώσουμε καὶ ἐθνικὰ ἀλλὰ καὶ ὡς Ἐκκλησία ὑπερή­φανοι.

      Τὸ γεγονὸς ὅτι χωρὶς καμμία ἐξαίρεση, ὅλοι οἱ Μητροπολίτες τῶν ἐπαρχιῶν τῆς Μακεδονίας μας βγάζετε αὐτὴν τὴν κραυγὴ σεβασμοῦ στὴν ἱστορικὴ ἀλήθεια καὶ αὐτὸν τὸν ἀναστεναγμὸ ὁμολογίας της, καθιστᾶ τὴν πρωτοβουλία Σας ἱστορικὴ καὶ δίνει στὸν λόγο Σας διάσταση προφητική.  

    Ἐκφράζεστε χωρὶς τὶς ὀρθολογιστικὲς ἀναστολὲς ὅτι δῆθεν ὅλα ἔχουν κριθεῖ, δίχως τὸν φόβο ὅτι τὰ μεγάλα διεθνῆ συμφέροντα θὰ ἀντι­δράσουν, δίχως τὴ σκέψη ὅτι οἱ ἐκφραστὲς τοῦ σύγχρονου πολιτικοῦ συμβι­βασμοῦ θὰ δυσαρε­στηθοῦν, δίχως τοὺς ἐνδοιασμοὺς ὅτι θὰ κατηγορηθεῖτε πὼς δῆθεν πολιτι­κολογεῖτε, δίχως ἐπιφυλάξεις καὶ μισόλογα. Καὶ αὐτὸ εἶναι ποὺ ἐγγυᾶται τὴν ἀλήθεια τῶν προθέσεών Σας, τὴ γνησιότητα τῶν σκέψεών Σας καὶ τὴν αὐθεντικότητα τῆς ὁμολογίας Σας, τώρα ποὺ ἡ ἀλή­θεια τῶν γεγονότων βεβηλώ­νεται μὲ ἀσέβεια καὶ κάθε εἰλικρινὴς ἀντί­δραση πνίγεται στὸν χείμαρρο τῆς πολιτικῆς θρασύτητας ἢ ἐξουθενώνεται ἀπὸ τὸν καύσωνα τοῦ ἐκφοβισμοῦ, τῶν ἀπειλῶν καὶ τῶν ἐκβιασμῶν αὐτῶν ποὺ ἀγνοοῦν τὰ ἱερὰ καὶ ὅσια.

      Τὸ Μακεδονικὸ ζήτημα δὲν εἶναι μόνο Μακεδονικό·  εἶναι ἐθνικὸ καὶ ἅπτεται τῆς ἀξιοπρέπειάς μας ὡς Ἑλλήνων καὶ τῆς ἴδιας τῆς ἐλευθερίας τοῦ πνεύματος, τῆς συνειδήσεως καὶ τοῦ λόγου. Σίγουρα θέλει τὴν πολιτική του διαχείριση, εἶναι ὅμως καὶ πνευματικὸ καὶ γι’ αὐτὸ ὁ λόγος Σας εἶναι προφητικός, ἔχει παρρησία, λάμπει ἀπὸ ἐνάργεια, σεβασμὸ καὶ εἰλικρίνεια.

    Ἐπιτρέψετε μου νὰ πῶ ὅτι ἡ δύναμη τῆς ἐπιστολῆς Ὑμῶν τῶν 22  Μητροπολιτῶν τῆς Μακεδονίας εἶναι ἴσως μεγαλύτερη ἀπὸ αὐτὴν τῆς φωνῆς τοῦ ἑκατομμυρίου τῶν ἡρωικῶν συμπολιτῶν μας ποὺ διετράνωσαν τὴν ἀλήθεια γιὰ τὴν ἑλληνικότητα τῆς Μακεδονίας μας στὰ δύο μεγάλα συλλαλητήρια τῆς περασμένης χρονιᾶς. Γιατὶ Ἐσεῖς εἶστε καὶ ὅλοι καὶ μαζί. Αὐτὴ ἡ ὁμολογία Σας, μαζὶ μὲ τὰ ψηφίσματα τῶν συγκλονιστικῶν συλλαλητηρίων, τὶς δηλώσεις καὶ τὰ κείμενα καταξιωμένων προσωπικοτή­των καὶ τὰ αὐθόρμητα τραγούδια τῶν ἡρωικῶν μαθητῶν γιὰ τὴ Μακε­δονία μας, ἀποτελοῦν τὸν ἰσχυ­ρότερο κόλα­φο στὴ σύγχρονη ὑποτέλεια, τὸν συμβιβασμό, τὴ σκοπιμό­τητα, τὴ συμ­παιγνία, τὴν περιφρόνηση τοῦ αἰσθή­ματος τῶν λαῶν.

      Συμφωνίες ποὺ ἐπιβάλλονται αὐθαίρετα, ποὺ δυστυχῶς ψηφίζονται μὲ ἐντελῶς ὁριακὲς ψευτο­πλειοψηφίες, κάτω ἀπὸ ἀφόρητες πιέσεις ξένων συμφερόντων, κάτω ἀπὸ συνεχεῖς καὶ προκλητικὲς δηλώσεις καὶ ἐπισκέ­ψεις ὕποπτων προσωπικο­τήτων καὶ διαμεσολαβητῶν, ἀγνοῶντας ἔντονες λαϊκὲς διαμαρτυρίες, μέσα σὲ ἕνα  ὠκεανὸ ψευδῶν πληροφοριῶν, δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ ὑπηρετοῦν τὴν ἀλήθεια καὶ νὰ ἐκφράζουν τὸν σεβασμό, ἀλλὰ προξενοῦν ἀνεπανόρθωτες ἱστορικὲς καταστροφές.

      Ἐπιτρέψτε μου καὶ πάλι νὰ Σᾶς εὐχαριστήσω καὶ ταπεινὰ νὰ Σᾶς συγχαρῶ καὶ νὰ ἐκφράσω τὴν ἐπιθυμία δίπλα στὴ δική Σας ὁμολογία νὰ θεωρήσετε ὅτι ὑπάρχει καὶ ἡ δική μου ἀδύναμη φωνὴ καὶ ὅτι κάτω ἀπὸ τὶς δικές Σας ἱερὲς ὑπογραφὲς κάπου βρίσκεται καὶ ἡ δική μου.

      Εὔχομαι ὁ Θεὸς νὰ Σᾶς στηρίζει στὴ μαρτυρία τῆς ἀλήθειάς Του, νὰ Σᾶς ἐνδυναμώνει στὸν διωγμὸ καὶ τὴν περιφρόνηση καὶ νὰ Σᾶς ἀντι­προσφέρει πολλαπλάσια τὸ ἀνταπόδομα τῆς εὐθαρ­σοῦς ὁμολογίας Σας. Ναί, ἡ Μακεδονία εἶναι μία καὶ μόνον Ἑλληνική! Καὶ ἡ ἀλήθεια αὐτὴ δὲν πρέπει νὰ ὁμολογεῖται μόνον ἀπὸ τὴν ἱστορία, ἀλλὰ καὶ νὰ διατρανώνεται ἀπὸ τὸν λόγο καὶ τὶς πολιτικὲς ἐπιλογές μας.

Σήμερα κυκλοφορεί στα διάφορα blogs καταγγελία με τίτλο: «Ντροπή! Ιερέας στη Ραφήνα αρνείται να βαπτίσει παιδάκι πυρόπληκτης οικογένειας, επειδή δεν μπορεί να πληρώσει». Κατόπιν τούτου δηλώνουμε:

1. Στη Μητρόπολη Μεσογαίας και Λαυρεωτικής τελούνται περισσότερα από 4000 μυστήρια ετησίως. Είναι πάγια αρχή από ετών τα μυστήρια να γίνονται εντελώς δωρεάν για τους ενορίτες των ενοριών μας. Δεν υπάρχει τιμολόγηση ούτε υποχρεωτικό ανταπόδομα. Όποιος θέλει και αν θέλει προσφέρει οικειοθελώς ό,τι επιθυμεί για ενίσχυση του έργου της ενορίας και από φιλότιμο στους ανθρώπους που χωρίς να έχουν καμία υποχρέωση διακονούν στα μυστήρια ως ιεροψάλτες, νεωκόροι κ.λπ. τα Σαββατοκύριακα. Είναι αλήθεια ότι σχεδόν όλοι, αναγνωρίζοντας ότι η Εκκλησία δεν είναι εταιρεία με κέρδη, συμβάλλουν με το παραπάνω, τόσο που από το πλεόνασμα μπορούμε να επιτελούμε το φιλανθρωπικό έργο μας και μάλιστα απλόχερα. Και αυτό το γνωρίζουν καλά οι Ραφηνιώτες, ιδίως αυτές τις τραγικές μέρες.

2. Επειδή υπήρξαν στο παρελθόν εκτροπές από αυτή την αρχή, ευτυχώς λίγες, οι ιερείς που εξετράπησαν δέχθηκαν τις αυστηρές συνέπειες της σκανδαλιστικής συμπεριφοράς τους.

3. Επιπλέον, για αρκετά χρόνια η Μητρόπολή μας και σε πλείστες όσες ευκαιρίες (πολύτεκνες οικογένειες, άποροι, εμπερίστατοι, αλλοδαποί κ.λπ.) δίνει δώρα στους γάμους και τις βαπτίσεις μαζί με τις ευλογίες και τις ευχές της Εκκλησίας, πράγμα που είναι ευρύτατα γνωστό.

4. Στην καταγγελία δεν αναφέρεται κανένα όνομα και καμία συγκεκριμένη πληροφορία, πλην του ναού και του αρχικού του ονόματος του ιερέως. Επιπλέον, τα Περιβολάκια δεν επλήγησαν από την πρόσφατη πυρκαγιά και συνεπώς δεν έχουν πυρόπληκτους ενορίτες. Παρά την ανωνυμία και την ασάφεια των πληροφοριών, για την προκειμένη περίπτωση ήδη ερευνάται η υπόθεση. Γιατί όμως οι ενδιαφερόμενοι δεν απευθύνθηκαν στον Μητροπολίτη έγκαιρα;

5. Καλούμε όποιον έρχεται αντιμέτωπος με αντίθετες προς την παραπάνω βασική αρχή συμπεριφορές είτε ιερέων είτε υπεύθυνων προσώπων της ενορίας, πριν καταγγείλει το περιστατικό στα blogs και τα ηλεκτρονικά μέσα, να αναφέρει το γεγονός στην Μητρόπολη και μάλιστα στον Μητροπολίτη. Στην περίπτωση που ο διαμαρτυρόμενος έχει δίκιο, ο μεν ιερέας θα δεχθεί τις συνέπειες της τακτικής και νοοτροπίας του, το δε μυστήριο θα τελέσει ο ίδιος ο Μητροπολίτης ή αυτού κωλυομένου ο Πρωτοσύγκελλος. Και φυσικά όχι μόνο δωρεάν, αλλά και με παράλληλη υποχρέωση της ενορίας να προσφέρει ως δώρο στους νεόνυμφους ή στο νεοφώτιστο παιδάκι το ποσό που ζήτησε ο ιερέας.

(εκ της Ιεράς Μητροπόλεως)

«Τῶν ἁγίων ὁ χορὸς εὗρε πηγὴν τῆς ζωῆς καὶ θύραν παραδείσου», τῶν ἁγίων ἡ χορεία ἀνεκάλυψε τὸν Χριστό, τὴν πηγὴ τῆς ζωῆς, καὶ ἔτσι ἔζησε ξεδιψῶντας ἀπὸ Αὐτόν, πέρασε δὲ διὰ τοῦ θανάτου τὴν θύρα τοῦ παραδείσου καὶ εἰσῆλθε στὴ δόξα τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ.

Σεβασμιώτατοι καὶ Θεοφιλέστατοι ἅγιοι Ἀρχιερεῖς, Ὁσιώτατοι ἱερεῖς, ἀγαπητοί μου ἀδελφοί,

Ὁ πολυσέβαστος Γέροντας Νεκτάριος ἔζησε σχεδὸν ἐννέα δεκαετίες, ξεδιψῶντας καθημερινὰ ἀπὸ τὴν πηγὴ τῆς ζωῆς, τὸν Χριστό, καὶ εἰσερχόμενος καὶ ἐξερχόμενος ἀνὰ πᾶσαν στιγμὴν διὰ τῆς θύρας τοῦ παραδείσου καὶ συνεπῶς «εἰς κρίσιν οὒκ ἔρχεται, ἀλλὰ μεταβέβηκεν ἐκ τοῦ θανάτου εἰς τὴν ζωήν». Ἡ ζωή του ταυτισμένη ἀπὸ μικρᾶς ἡλικίας μὲ τὴ βαθειὰ θλίψη, συνυφασμένη μὲ τὴν συνεχῆ θυσία, γεμάτη δάκρυα, κόπο καὶ ἀναστεναγμὸ ἦταν ἕνας καθ’ ἡμέραν θάνατος. Ταυτόχρονα ὅμως ἡ πίστη του, ἡ ἀγάπη του, ἡ ἐλπίδα του, ἡ σχέση μὲ τὸν Ἅγιό του, τὸν Ἅγιο Νεκτάριο, ἦταν ἀείροη πηγὴ ζωῆς. Ἡ ζωὴ του, τὸ χαμόγελό του, ἡ ψυχή του, ἡ τεράστια καρδιά του ἕνας παράδεισος, ἕνα «σημεῖον», μιὰ σταθερὴ ἀναφορά. Οὔτε εἰς κρίσιν ἔρχεται οὔτε εἰς θάνατον, ἀλλὰ μεταβαίνει αὐτὴ τὴ στιγμὴ ἐκ τοῦ θανάτου τῆς ἐπίγειας ζωῆς εἰς τὴν ζωὴν τῆς αἰώνιας βασιλείας τοῦ Θεοῦ. Ὁ νεκρὸς ποὺ ἔχουμε μπροστά μας εἶναι ἄπνους, ἀλλὰ ζεῖ• εἶναι ἀκίνητος, ἀλλὰ πορεύεται τὴν μακαρίαν ζωήν• εἶναι ἀμίλητος, ἀλλὰ ἡ φωνή του συνεχίζει νὰ ἀκούγεται• εἶναι ὡσεὶ ὑπνῶν, ἀλλὰ γρηγορεῖ• ἐπέλεξε τὸν μονήρη βίον, ἀλλὰ ἀγκάλιασε ὅλον τὸν κόσμο• σύντομα θὰ τοποθετηθεῖ ὑπὸ τὴν γῆν, ἀλλὰ ἐκ κοιλίας μητρὸς του «ἐν οὐρανοῖς πολιτεύεται». Πολὺ ἀνθρώπινος στὸν τρόπο, διαχειριζόταν οὐράνιες δυνάμεις.

Ἀπὸ μικρὸ παιδάκι ἔζησε τὸν πόνο, τὴν περιφρόνηση, τὴν ἀσθένεια τῆς φύσεως. Στὴν πρόκληση ὅλων αὐτῶν ἀπάντησε μὲ μιὰ ἀδιάκριτη καὶ ἀδιάπτωτη συμπόνοια πρὸς πάντας. Ἡ κραυγὴ τοῦ Ἀποστόλου Παύλου «τίς ἀσθενεῖ καὶ οὐκ ἐγὼ ἀσθενῶ, τίς σκανδαλίζεται καὶ οὐκ ἐγὼ πυροῦμαι;» (Β΄ Κορ. ια΄ 29) καθημερινὸ βίωμά του. Ποιός τὸν πλησίασε καὶ βρῆκε τὴν πόρτα του κλειστή; Ποιός τοῦ ζήτησε κάτι καὶ δὲν ἔφυγε μὲ γεμάτα τὰ χέρια καὶ πεπληρωμένη τὴν καρδιά; Ποιός ἀκούμπησε πάνω του καὶ δὲν βρῆκε κατανόηση; Ποιός τὸν ἄγγιξε μὲ θλίψη καὶ δὲν ξεχείλισε ἀπὸ παρηγοριά;

Ἡ ἐλεημοσύνη του ἀπαράμιλλη. Δὲν ἔδινε σὲ λίγους, οὔτε μόνο κάποιες φορές, οὔτε λίγα. Ἔδινε σὲ ὅλους ἀνεξαιρέτως, πάντοτε καὶ ὅ,τι εἶχε. Καὶ τὸ ἔδινε μὲ ὅλη τὴν μεγάλη του καρδιά. Δὲν κράτησε γιὰ τὸν ἑαυτό του τίποτα. Ράσα παλιά, τριμμένα, φτωχικά, πολυκαιρισμένα, παρατημένα. Ὑγεία σπασμένη, σκόπιμα σὲ αὐτοεγκατάλειψη. Ἔφτιαξε θαυμάσιο οἴκημα καὶ ὁ ἴδιος ἔμεινε στὸ ἐνοίκιο. Τὸ δωμάτιό του σὰν ἀποθήκη, ἀκατάσταστο, γεμᾶτο ἀπὸ ὅσα τοῦ ἔφερναν καὶ τὰ ὁποῖα δεχόταν, μὲ μόνο σκοπὸ νὰ τὰ προσφέρει. Δὲν δέχθηκε ποτὲ νὰ τοῦ τὸ τακτοποιήσουμε. Ἐπίμονα ἀρνήθηκε νὰ τοῦ τὸ βάψουμε ἢ κάπως νὰ τοῦ τὸ κάνουμε πιὸ εὐχάριστο. Τοῦ εἴπαμε• ἄφησέ μας νὰ σὲ περιποιηθοῦμε, Γέροντα. Ἔτσι ποὺ ζεῖς ἐσένα θὰ σὲ ἐπαινοῦν γιὰ τὴν αὐταπάρνηση κι ἐμᾶς θὰ μᾶς κατηγοροῦν γιὰ τὴν περιφρόνηση σὲ σένα. Οὔτε ἔτσι ὑπεχώρησε. Ἡ φιλοπτωχία καὶ ἡ ἀμεριμνία ἦταν βαθιὰ ριζωμένες μέσα του.

Τὰ χρήματα ποὺ τοῦ ἔδιναν δὲν πρόφθαινε νὰ τὰ σκορπάει. Τὰ φύλαγε γιὰ νὰ τὰ δώσει. Ὅλα τὰ εἴδη τῶν νομισμάτων, ἀπὸ ὅλον τὸν κόσμο, ἀπὸ τὸν Καναδᾶ, τὴν Αὐστραλία, τὴν Ἀμερική, τὴν Τουρκία, τὴ Σερβία, τὴ Ρουμανία, ἀπὸ ὅπου κανεὶς μπορεῖ νὰ φανταστεῖ, κυκλοφοροῦσαν στὸ δωμάτιό του. Εἶχε χρήματα μέσα σὲ ντουλάπια, στὸν κόρφο του, κάτω ἀπὸ τὰ σεντόνια του, μέσα στὴ μαξιλαροθήκη του γιὰ νὰ τὰ προσφέρει τὴν κατάλληλη ὥρα καὶ σὲ ὅποιον τὰ χρειαζόταν. Τὶς ἡμέρες τῶν Χριστουγέννων καὶ τοῦ Πάσχα, τὰ τρόφιμα ποὺ συγκέντρωνε καὶ συσκεύαζε ἦταν περισσότερα ἀπὸ ὅσα μάζευαν ὅλοι μαζὶ οἱ ὑπόλοιποι ναοὶ τῆς Μητροπόλεώς μας. Περίπου 7 τόνους λάδι μοίραζε τὸν χρόνο μόνο στὶς ἐνορίες καὶ ἄγνωστο πόσο σὲ συλλόγους, φτωχοὺς καὶ πεινασμένους. Ἡ ἀποθήκη τοῦ Προσκυνήματος εἶχε τρόφιμα, ροῦχα, παιγνίδια, εἴδη οἰκιακῆς χρήσεως, παπούτσια, εἶχε τὰ πάντα, ἀκόμη καὶ νυφικά. Ἔδινε καὶ ποτὲ τὰ χέρια του δὲν ἦταν ἄδεια. Σκόρπιζε καὶ οἱ ἀποθῆκες του γέμιζαν.

Ἁπλὸς καὶ σοφός, ἀσθενικὸς στὴ φύση του καὶ δυνατὸς στὸ πνεῦμα. Εὔκολα τὸν κατατάσσεις στὰ «μωρὰ τοῦ κόσμου καὶ στὰ ἀσθενῆ καὶ ἐξουθενημένα», ποὺ ὅμως καταισχύνουν τοὺς σοφοὺς καὶ τοὺς ἰσχυρούς. Ἕνα φαινομενικὸ τίποτα, ποὺ ὅμως «οὐκ ἦν ἄξιος αὐτοῦ ὁ κόσμος». Ἕνας ποταμὸς ἀγάπης καὶ παρηγορίας, μία πηγὴ δυνάμεως καὶ πίστης. Ἀγάπησε ἀδιακρίτως τοὺς πάντας, γι’ αὐτὸ καὶ ἦταν ἀγαπητὸς ἀπὸ ὅλους, πραγματικὰ λατρευτός. Συνήρπαζε τὸν λαὸ καὶ ἔκλεβε τὶς καρδιὲς μὲ ἐξαιρετικὴ εὐκολία. Ἐξουδενώθηκε καὶ ἐλαττώθηκε ὑπερβολικά, γι’ αὐτὸ καὶ τιμήθηκε ὑπερβαλλόντως. Ἕνας ἱερομόναχος Δ΄ κατηγορίας, ἔγινε Μέγας Ἡγούμενος∙ ἕνας ἄσημος ὀλιγογράμματος παππούλης τράβηξε τὴν προσοχὴ Πατριαρχῶν καὶ Ἀρχιεπισκόπων καὶ κέρδισε τὴν ἐμπιστοσύνη τοῦ δύσπιστου καὶ ἀπαιτητικοῦ λαοῦ. Ἔπεισε γιὰ τὴν αὐθεντικότητά του, γιατὶ ἦταν γνήσιος στὴν πίστη του. Πετάχθηκε στὴν ἄκρη τῆς Ἀττικῆς, στὴν Καμάριζα, καὶ ἐκεῖ μέσα σὲ λίγα χρόνια ἔφτιαξε ἕνα ἀπὸ τὰ μεγαλύτερα προσκυνήματα στὴν Ἑλλάδα, μὲ πανορθόδοξη ἀκτινοβολία. Ὅλη τὴ μέρα στὸν ναό, ὅλος ὁ χρόνος του στὴ διακονία, ὅλη του ἡ καρδιά στοὺς ἐλαχίστους ἀδελφοὺς τοῦ Χριστοῦ. Αὐτὸς ποὺ δὲν γνώριζε πολλὰ γράμματα, γνώριζε ὁ ἴδιος τὰ ὀνόματα καὶ τὴν καρδιὰ χιλιάδων ἀνθρώπων καὶ ἔγινε γνωστὸς σὲ ὅλον τὸν κόσμο.

Ὁ λόγος του «ἐν χάριτι, ἅλατι ἠρτυμένος», ζωντανός, μαγευτικός, ἀληθινός συναρπαστικός. Ἔξυπνος, χαριτωμένος, εὐχάριστος στὰ δύσκολα. Δὲν εἶχε χάρη μόνον ὁ λόγος του καὶ ἡ ὅλη πολιτεία του• ἦταν ὁ ἴδιος γεμᾶτος ἀπὸ τὴν χάρι τοῦ Θεοῦ, ὁ Ὁποῖος ἀναπαύθηκε ἐπάνω του.

Ἡ ζωή του, ἡ πορεία του, ἡ ὅλη ὕπαρξή του, ὅλα ἕνα θαυμαστὸ σημεῖο. Ἡ εὐαρέσκεια, ἡ ἐμπιστοσύνη, ἡ ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ ἐμφανὴς στὸ ταπεινό του πρόσωπο. Σὰν νὰ ἀντλοῦσε τὴν ἀναπνοή του ἀπὸ τὸν κόσμο τῆς ἐπέκεινα πραγματικότητος, σὰν νὰ ρουφοῦσε ἀέρα ἀπὸ τὸν παράδεισο τοῦ Θεοῦ καὶ νὰ τὸν ἀπέπνεε στὴν καθημερινότητα τοῦ καθενὸς ποὺ τὸν πλησίαζε. Ὄντως «θαυμαστὸς ὁ Θεὸς ἐν τοῖς ἁγίοις αὐτοῦ». Τὰ χνῶτα του, ἡ μυρωδιά του, ἡ ζωή του μᾶς προετοίμασαν γι’ αὐτὸν τὸν κόσμο ποὺ τώρα βρίσκεται καὶ ὄχι γι’ αὐτὸν ποὺ ὣς τώρα ζοῦσε• μᾶς ὑποψίασαν γιὰ τὸν Γέροντά μας, ὅπως τώρα εἶναι, καὶ ὄχι γι’ αὐτὸν ποὺ μέχρι τώρα γνωρίζαμε.

Ἴσως κάποιος θὰ μποροῦσε νὰ παρατηρήσει λίγα ἐλαττώματα στὴ συμπεριφορά του, ποὺ ὅμως δὲν ἐνοχλοῦσαν. Ἡ χάρι του καὶ τὸ βλέμμα τοῦ Θεοῦ ἐπάνω του ἦταν κρυμμένα κάτω ἀπὸ τὰ λάθη καὶ τὶς τυχὸν ἀδυναμίες του. Ἔτσι τὸν ἀσφάλισε ὁ Θεός, ἔτσι προστάτευσε τὸν θησαυρό Του, ἔτσι διεφύλαξε τὸν ἄνθρωπό Του, ἔτσι μᾶς βεβαίωσε γιὰ τὸ μυστήριό του.

Πολυσέβαστε καὶ μακαριστέ μας, Γέροντα Νεκτάριε, ὄντως «μακαρία ἡ ὁδὸς ᾗ πορεύῃ σήμερον», ἀλλὰ καὶ μακαρία ἡ στενὴ καὶ τεθλιμμένη ὁδός, τὴν ὁποία ἀκολούθησες στὴ ζωή σου αἴρων τοὺς σταυροὺς πλήθους πιστῶν τέκνων σου μαζὶ μὲ τὸν δικό σου. Γιατὶ ἀπὸ αὐτὴν τὴν ζωή, μιμούμενος στοὺς τρόπους τὸν Ἅγιό σου Νεκτάριο, τὸν μιμήθηκες καὶ στὴ δόξα.

Συγχώρεσέ με ποὺ θὰ πῶ δυὸ λόγια πιὸ προσωπικά. Μοῦ ἐμπιστεύθηκες, ἴσως τὴν τελευταία σου γενικὴ ἐξομολόγηση. Ταξείδευσες μαζί μου στὶς γωνιὲς τῆς πολυτάραχης ζωῆς σου, ἀναμειγνύοντας τὶς λεπτομέρειες τῆς μνήμης σου μὲ τὸ ἄρωμα τῆς πηγαίας δοξολογίας σου. Φανέρωσες τοὺς μυστικοὺς παλμοὺς τῆς καρδιᾶς σου καὶ μίλησες γιὰ τοὺς βαθεῖς πόθους σου. Περιέγραψες ὁλοζώντανα τὶς λεπτὲς πινελιὲς τῆς ἀγάπης σου καὶ μὲ παιδικὴ ἀθωότητα ἐξέφρασες τὴν πολιὰ καὶ τὴ σοφία σου.

Τὸ χαμόγελό σου ἕνας ἀτέλειωτος παράδεισος.

 Ἡ καρδιά σου μιὰ τεράστια ἀγκαλιά.

 Ἡ πίστη σου ἕνας ἀκλόνητος βράχος.

 Ἡ ζωή σου ἕνα διαρκὲς σημεῖο.

 Μὲ δάκρυα στὰ μάτια ἀναμεμειγμένα μὲ δοξολογικὸ πόνο σὲ ἀποχαιρετοῦμε, ὄχι γιατὶ ἐσὺ φεύγεις ἢ πηγαίνεις κάπου ἀλλοῦ, ἀλλὰ γιατὶ θὰ μᾶς λείψει ἡ ζεστὴ εἰκόνα σου, τὸ ἀντίκρυσμα τῆς μορφῆς σου, τὸ ἄκουσμα τῆς γλυκιᾶς φωνῆς σου. Ἐσὺ μένεις ἐκεῖ ποὺ πάντοτε ἤσουν, στὸν χῶρο τῶν ἁγίων καὶ πορεύεσαι στὴ γνωστή σου χώρα, αὐτὴν τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ. Σὲ ὑποδέχεται ὁ Ἅγιός σου, αὐτὸς ποὺ πάντοτε ἦταν κοντά σου• σὲ περιμένει ὁ Κύριός σου καὶ ἡ Παναγία μητέρα Του, αὐτοὶ ἀπὸ τοὺς ὁποίους ἐσὺ ποτὲ δὲν ἀπομακρύνθηκες• σοῦ ἀνοίγει τὴν ἀγκαλιά της ἡ δόξα τοῦ Θεοῦ. Ὁλόκληρη ἡ Ἐκκλησία μας σὲ ἀποχαιρετᾶ, χωρὶς ὅμως νὰ αἰσθάνεται τὸν χωρισμό σου. Ἡ ἴδια καὶ σὲ ὑποδέχεται, χωρὶς πάλι νὰ νοιώθει πὼς τῆς ἔλειπες.

Μᾶς χάρισες τὴ χαρὰ τοῦ μυστηρίου τῆς ζωῆς σου. Τώρα μᾶς προσφέρεις καὶ τὴ μυστικὴ χαρὰ τοῦ μυστηρίου τῆς κοιμήσεώς σου. Γόνυ κλίνουμε στὸ ἱερὸ σκήνωμά σου καὶ ταπεινὰ ζητοῦμε ἀπὸ τὸν Κύριο τὴν ἀνάπαυσή σου καὶ ἀπὸ σένα τὶς αἰώνιες προσευχές σου.

 Ἐμεῖς, ἡ ἐκκλησιαστική σου οἰκογένεια «ὡς ἀπαρχὰς τῆς φύσεως σὲ προσφέρουμε στὸν Φυτουργὸ τῆς κτίσεως». Αἰωνία νὰ εἶναι ἡ μνήμη σου, ἀξιομακάριστε καὶ ἀοίδιμε, Γέροντά μας, προσφιλέστατε παππούλη μας, πολυσέβαστε πατέρα μας Νεκτάριε.

Τί μᾶς ζητήθηκε ἀπὸ τὴν Ἱερὰ Σύνοδο

Ἡ ἐντολὴ ποὺ ἔλαβε ἡ Ἐπιτροπὴ ἦταν νὰ συζητήσει ἐπὶ τῆς μεθοδολογίας, τῆς δομῆς καὶ τοῦ περιεχομένου τοῦ ΠΣ, στὸ μέτρο ποὺ αὐτὰ ἀλλοιώνουν τὸν σκοπὸ τοῦ Μαθήματος καὶ ἀπομειώνουν τὴ δύναμη τῆς παραδόσεως καὶ τῆς διδασκαλίας τῆς Ἐκκλησίας, στὴ βάση τῶν παρακάτω δεδομένων.

Μὲ ποιὰ δεδομένα ξεκινήσαμε

Ὅταν μᾶς ἀνετέθη ἡ εὐθύνη τοῦ διαλόγου μὲ τὸ Ὑπουργεῖο γιὰ τὸ ΜτΘ, στὰ χέρια μας ὑπῆρχε:

(α) Τὸ Πρόγραμμά Σπουδῶν (ΠΣ), δηλαδὴ ὁ ὁδηγὸς τοῦ διδάσκοντος.

(β) Ἡ πιλοτικὴ ἐφαρμογὴ τοῦ Προγράμματος, χωρὶς ὅμως τὴν ἔκθεση ἀξιολόγησής της.

(γ) Ἡ αἴσθηση ὅτι ἐνῶ μιλούσαμε γιὰ συζήτηση ἀπὸ μηδενικὴ βάση, στὴν οὐσία ὑπῆρχε τετελεσμένο, μιᾶς καὶ τὸ νέο ΠΣ εἶχε κατοχυρωθεῖ μὲ σχετικὸ ΦΕΚ (ὑπ' ἀριθ. 143575/Δ2 ΥΑ 13.09.2016) καὶ ἦταν πολὺ δύσκολο νὰ δεχθεῖ τὸ Ὑπουργεῖο νὰ καταργηθεῖ καὶ μαζί του νὰ ἀκυρωθεῖ μιὰ πολυετὴς προσπάθεια ἀλλαγῆς τοῦ ΜτΘ. Τὸ μόνο ποὺ μποροῦσε νὰ γίνει ἦταν νὰ βελτιωθεῖ.

(δ) Ἡ ἀντίληψη ὅτι ἡ μορφή, μεθοδολογία καὶ δομὴ τοῦ νέου ΜτΘ ἀποτελεῖ μέρος μιᾶς γενικότερης ἐκπαιδευτικῆς φιλοσοφίας ποὺ ἀφορᾶ σὲ ὅλα τὰ μαθήματα (π.χ. ἱστορία, μαθηματικά, φυσική κ.λπ.).

(ε) Ἡ ἐπίμονη δήλωση τοῦ πρ. Ὑπουργοῦ Παιδείας κ. Νικ. Φίλη ὅτι «συνομιλοῦμε, ἀλλὰ δὲν συναποφασίζουμε», μὲ ὕφος ἰδεολογικοποιημένης ἀντιπαλότητος πρὸς τὴν Ἐκκλησία.

(στ) Ἡ πλήρης ἀπουσία ἀντιδράσεων γιὰ τὸ νέο ΠΣ, θετικῶν ἢ ἀρνητικῶν, ἀπὸ ὀργανωμένους συλλόγους γονέων, δεῖγμα ἀνησυχητικὴς ἀδιαφορίας ἢ τουλάχιστον ὑποβαθμισμένου ἐνδιαφέροντος.

(ζ) Μία ὀξύτατη καὶ ἔντονη ἀντιπαράθεση μεταξὺ τῆς ΠΕΘ καὶ των θεολόγων τοῦ ΙΕΠ καὶ τέλος

(η) Ἡ Ἐπιστολὴ τοῦ Ἀρχιεπισκόπου στὸν Πρωθυπουργό (27.9.2016).

● Στὶς 5.11.2016, ὁρίσθηκε νέος Ὑπουργὸς Παιδείας, ὁ κ. Κων. Γαβρόγλου

Τί ζητήσαμε ἀπὸ τὸ ΙΕΠ καὶ τὸ Ὑπουργεῖο Παιδείας

(α) Νὰ ἀναγνωρισθεῖ στὴν Ἐκκλησία τὸ δικαίωμα νὰ ἔχει μερίδιο στὴν τελικὴ ἀπόφαση, δεδομένου ὅτι τὸ θέμα τὴν ἀφορᾶ ἀπόλυτα καὶ νὰ ἰσχύσει γιὰ τὴν Ἐκκλησία ὅ,τι καὶ γιὰ τὰ ἄλλα θρησκεύματα στὴν Ἑλλάδα.

(β) Νὰ μᾶς δοθεῖ τὸ πόρισμα ἀξιολόγησης τοῦ πιλοτικοῦ προγράμματος. Μᾶς δόθηκε κάπως καθυστερημένα ἡ λεγόμενη «Ἔκθεση Σιδερίδη», στὴν ὁποία τὸ νέο μάθημα ἀξιολογεῖτο στὰ περισσότερα τεθέντα κρίτηρια μὲ 3/5, καὶ δύο ἀχρονολόγητα κείμενα τοῦ κ. Ἄγγελου Βαλλιανάτου, ὁ ὁποῖος ὅμως ἦταν κεντρικὸ πρόσωπο στὸν σχεδιασμὸ τοῦ νέου ΜτΘ, ἂρα ἦταν κείμενα αὐτοαξιολόγησης, μὲ θετικὸ γενικὰ πρόσημο, ἀλλὰ καὶ εἰσήγηση συνέχισης τῆς πιλοτικῆς ἐφαρμογῆς.

(γ) Στὴ συνάντηση μὲ τὸ ΙΕΠ καὶ τὸν Ὑπουργό κ. Κ. Γαβρόγλου, στὶς 20 Φεβρουαρίου, ζητήσαμε νὰ δοῦμε τοὺς ΦΜ, δηλαδὴ τὸ βοήθημα τοῦ μαθητοῦ. Μᾶς εἶπαν ὅτι θὰ μᾶς τοὺς ἔδιναν ἐντὸς τῶν ἡμερῶν, διότι δὲν εἶχε ἀκόμη ὁλοκληρωθεῖ ἡ προετοιμασία τους, θὰ ἔπρεπε ὅμως ἐμεῖς, ἀφότου τὰ παραλάβουμε, νὰ καταθέσουμε τὴν ἄποψή μας ἐπ’ αὐτῶν, μέχρι τέλος Φεβρουαρίου, δηλαδὴ ἐντὸς δέκα ἡμερῶν. Ἀπαντήσαμε ὅτι κάτι τέτοιο εἶναι πρακτικῶς ἀνέφικτο. Τελικὰ δὲν μᾶς δόθηκαν οἱ ΦΜ, οἱ ὁποῖοι δημοσιοποιήθηκαν πρὶν ἀπὸ μόλις δέκα μέρες (17.6.2017).

(δ) Ἐπιμείναμε στὸ ὅτι οἱ ΦΜ πρὶν κυκλοφορήσουν θὰ ἔπρεπε νὰ προσαρμοσθοῦν στὸ ὑπὸ συζήτησιν ΠΣ, ὥστε νὰ εἶναι συμβατοὶ μὲ αὐτό. Ἡ ἀπάντηση ἦταν ὅτι δὲν προφθαίνουμε γιὰ κάτι τέτοιο, διότι τὰ βοηθήματα τῶν μαθητῶν πρέπει ἄμεσα νὰ ἐκδοθοῦν, προκειμένου νὰ προλάβουμε τὴ νέα χρονιά. Παρὰ ταῦτα, δήλωσαν ὅτι οἱ ΦΜ οὕτως ἢ ἄλλως εἶναι πολὺ πιὸ κοντὰ στὰ ὅσα ἐπιθυμεῖ ἡ Ἐκκλησία, ὅτι θὰ χρησιμοποιηθοῦν μόνο γιὰ τὴν ἑπόμενη χρονιά καὶ δεσμεύθηκαν νὰ λάβουν σοβαρὰ ὑπόψη τους τὴν ἄποψη τῆς Ἐκκλησίας γιὰ τὰ βιβλία ποὺ στὴ συνέχεια θὰ ἐκδοθοῦν καὶ θὰ ἀποτελοῦν τὸ βοήθημα τῶν μαθητῶν, μάλιστα ἐπικαλούμενοι οἱ ἴδιοι διὰ στόματος τοῦ Προέδρου τοῦ ΙΕΠ κ. Κουζέλη τὸ ἄρθρο 16, παρ. 2 τοῦ Συντάγματος καὶ τὸ ἄρθρο 9, παρ. ε΄ τοῦ Ν. 590/1977 (Κ.Χ.Ε.Ε), διὰ τοῦ ὁποίου ἡ Ἐκκλησία κατοχυρώνει συνταγματικὸ δικαίωμα νὰ ἔχει λόγο στὴ θρησκευτικὴ παιδεία (!)

(ε) Παρὰ τὸ γεγονὸς ὅτι ἐμεῖς δὲν εἴμαστε ἁρμόδιοι οὔτε εἰδικοὶ παιδαγωγοὶ γιὰ νὰ προσδιορίσουμε τὴ μεθοδολογία καὶ τὴ δομὴ τοῦ ΜτΘ, εἰσηγηθήκαμε διὰ τῶν συμβούλων μας ἀφ’ ἑνὸς μὲν νὰ τροποποιηθεῖ ἡ μεθοδολογία διδασκαλίας τοῦ μαθήματος (π.χ. ἀντὶ γιὰ τὴν ἐννοιολογικὴ προσέγγιση, νὰ ἀκολουθηθεῖ ἡ ἱστορικὴ ὡς πιὸ ξεκάθαρη καὶ σαφής), ἀφ’ ἑτέρου δὲ νὰ γίνει μιὰ σχετικὴ ἀνακατανομὴ τῆς ὕλης, πρὸς ἀποφυγὴν συγχύσεως καὶ ἀνεπίτρεπτων παρεξηγήσεων ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῶν μαθητῶν. Τελικῶς, τὸ Ὑπουργεῖο ἀντιστάθηκε σθεναρὰ στὴν ἀλλαγὴ τῆς μεθοδολογίας, δέχθηκε ὅμως κάποιες μικρὲς ἀλλαγὲς στὴν ἀναδιάταξη τῆς ὕλης, κυρίως γιὰ τὶς τάξεις τοῦ Δημοτικοῦ.

Τί πετύχαμε

(α) Νὰ γίνει ἕνα βῆμα, ὥστε νὰ κατανοήσει ἡ πολιτεία, σὲ κάποιο βαθμό, ὅτι ἡ Ἐκκλησία ἔχει φωνὴ καὶ μερίδιο στὴ διαδικασία ἀποφάσεων γιὰ τὰ θέματα τῆς παιδείας ποὺ τὴν ἀφοροῦν, ὅπως τὸ ΜτΘ. Δυστυχῶς, αὐτὸ ἔγινε ἀργά καὶ γι’ αὐτὸ εἶναι ἄνευ ἐντυπωσιακοῦ ἀποτελέσματος, δημιουργεῖ ὅμως προϋποθέσεις γιὰ συνέχιση τοῦ διαλόγου καὶ οὐσιαστικὲς παρεμβάσεις ἐφ’ ἑξῆς, π.χ. γιὰ τὸν ΦΜ.

(β) Νὰ γίνει μιὰ ἐπικοινωνία μὲ τοὺς θεολόγους τοῦ ΙΕΠ, ἀπαλλαγμένη ἀπὸ ὕβρεις, βαρεῖς χαρακτηρισμοὺς καὶ καχυποψία. Ἂν αὐτὸ γινόταν νωρίτερα θὰ ὑπῆρχε ἡ ἀπαραίτητη ἐμπιστοσύνη γιὰ τυχὸν ἀλλαγὲς σὲ πρότερη φάση.

(γ) Νὰ συνεργασθοῦμε μὲ τὴν Ἐκκλησία τῆς Κρήτης γιὰ ἕνα θέμα τόσο σημαντικὸ καὶ κοινοῦ ἐνδιαφέροντος.

(δ) Νὰ ἐξαλειφθοῦν ἀπὸ τὸ ΠΣ σημεῖα παρεξηγήσιμα καὶ νὰ περιορισθεῖ σχετικὰ τὸ ἀνακάτεμα πληροφοριῶν ποὺ προξενοῦσε σύγχυση, κυρίως στὸ Δημοτικό.

(ε) Νὰ γίνουν δεκτὲς σχεδὸν στὸ σύνολό τους οἱ διορθωτικὲς παρεμβάσεις τῆς Ἐπιτροπῆς καὶ οὐσιαστικὰ νὰ ἀντικατασταθεῖ τὸ προηγούμενο ΦΕΚ, ἀπὸ δύο νέες Ὑπουργικὲς Ἀποφάσεις (ΦΕΚ 2104, τεῦχ. Β΄ 19.6.2017 (101470/Δ2 ΥΑ) καὶ ΦΕΚ 2105, τεῦχ. Β΄ 19.6.2017 (99058/Δ2 ΥΑ).

(στ) Νὰ πάρουμε τὴν ὑπόσχεση ὅτι ἡ Ἐκκλησία θὰ ἔχει ἀποφασιστικὸ λόγο στὸ περιεχόμενο καὶ τὸ ὕφος τῶν ἐκδοθησομένων βιβλίων, ἀφοῦ μάλιστα θὰ ἔχει στὴ διάθεσή της καὶ τὸν ΦΜ.

(ζ) Τὴ δέσμευση τοῦ Ὑπουργείου ὅτι τὸ ΜτΘ θὰ διατηρήσει τὴν ὑποχρεωτικότητά του σὲ ὅλες τὶς βαθμίδες καὶ τάξεις τῆς βασικῆς ἐκπαιδεύσεως.

Τί δὲν πετύχαμε

(α) Νὰ ἀλλάξει ἡ ἐπίμαχη μεθοδολογία καὶ ὁ χαρακτήρας τοῦ Μαθήματος στὸ νέο ΠΣ. Τὸ μάθημα ὡς ἔχει δὲν ἐμπνέει. Εἶναι καρπὸς δειλίας, ἐξισορροπιστικῆς ἀντίληψης, ἴσως καὶ μειονεκτικῆς καὶ ἡττοπαθοῦς προσέγγισης ὡς πρὸς τὸν σχεδιασμό του. Σχεδιάσθηκε ὄχι γιὰ νὰ ἐμπνεύσει στὴν πίστη καὶ νὰ ἀναδείξει τὴ δύναμη τῆς Ὀρθοδοξίας καὶ τῆς Ἐκκλησίας, ἀλλὰ γιὰ νὰ εἶναι συμβατὸ μὲ τὸν σύγχρονο ὀρθολογισμὸ καὶ ἀνεκτὸ ἀπὸ τὶς σύγχρονες ἀθεϊστικὲς καὶ συγκρητιστικὲς ἀντιλήψεις. Σχεδιάστηκε ἔτσι προκειμένου νὰ διατηρήσει τὸν ὑποχρεωτικό του χαρακτήρα. Αὐτό ὁπωσδήποτε ἔχει τὴ σημασία του. Ἕνα ὅμως ὑποχρεωτικὸ μάθημα ποὺ δὲν καταδεικνύει αὐτὸ ποὺ πράγματι εἶναι ἡ Ὀρθοδοξία, ἕνα φοβισμένο καὶ ἄνευρο μάθημα, δὲν μπορεῖ νὰ εἶναι τὸ ζητούμενο τῆς Ἐκκλησίας.

(β) Νὰ καταλάβει τὸ Ὑπουργεῖο καὶ ἡ κοινωνία ὅτι τὸ ΜτΘ ὡς ἔχει δὲν μᾶς ἐκφράζει. Ἁπλᾶ τὸ ἀνεχόμαστε ὡς προέκυψε μετὰ τὶς συναντήσεις μας μὲ τὸ ΙΕΠ, προκειμένου ὅμως στὴ συνέχεια νὰ βελτιωθεῖ καὶ νὰ δεχθεῖ ριζικὲς ἀλλαγὲς στὴν ὅλη δομὴ καὶ φιλοσοφία του. Ἀποτέλεσμα, οἱ σύμβουλοι στὰ ἐπιμορφωτικὰ σεμινάρια διέδιδαν ὅτι συμφώνησε ἡ Ἐκκλησία. Συνεπῶς, ἢ δὲν κατάλαβαν ἢ περιπαίζουν τὴν Ἐκκλησία. Δὲν εἶναι ἁρμοδιότητα τῶν συμβούλων νὰ μιλήσουν γιὰ λογαριασμὸ τῆς Ἐκκλησίας, ἀλλὰ εἶναι ἀποκλειστικὰ δική της εὐθύνη νὰ ἀνακοινώσει τὴν ἄποψή της. Αὐτὸ πρέπει ὁπωσδἠποτε νὰ γίνει σήμερα. Στὸν διάλογο μὲ τὸ ΙΕΠ δὲν ἐτέθη θέμα συμφωνίας τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ Ἐπιτροπὴ εἰσηγήθηκε διορθωτικὲς ἀλλαγές, δὲν κατέληξε σὲ συμφωνία.

(γ) Νὰ καταλάβουμε ὅτι τὸ πρόβλημα τὸ ἔχουμε ἐμεῖς ὡς Ἐκκλησία. Οὔτε νὰ παλεύουμε γνωρίζουμε οὔτε τί ὁπλισμὸ διαθέτουμε ἔχουμε συνειδητοποιήσει. Ξέρουμε τὶ δὲν θέλουμε, ἀλλὰ δὲν ξέρουμε τὶ θέλουμε. Ξέρουμε νὰ διαμαρτυρόμαστε, ἀλλὰ δὲν ξέρουμε νὰ προτείνουμε. Καθυστεροῦμε νὰ παρέμβουμε καὶ ὅταν τὸ κάνουμε εἶναι ἀργά. Ἀπορρίπτουμε τὸν ΦΜ, ἀλλὰ δὲν εἴμαστε ἕτοιμοι νὰ προτείνουμε τὰ καλύτερα βοηθήματα ποὺ νὰ ἐκφράζουν μὲ τὸν καλύτερο τρόπο αὐτὸ ποὺ μᾶς ἔχει ἐμπνεύσει. Ἂν ἔχουμε ἕτοιμα βοηθήματα, ἂς τὰ παρουσιάσουμε στὴν πολιτεία. Ἂν ὄχι, ἂς ξεκινήσουμε ἄμεσα νὰ τὰ ἑτοιμάσουμε. Ὅταν προτείνουμε νὰ ἐπιστρέψουμε στὰ παλαιὰ βοηθήματα, αὐτὸ σημαίνει ὅτι δὲν ἔχουμε νὰ ἀντιπροτείνουμε κάτι καινούργιο.

Γενικὲς συμπερασματικὲς σκέψεις

● Εἶναι κοινὰ ἀποδεκτὴ ἡ ἀντίληψη ὅτι καθὼς μεταβάλλεται ἡ κοινωνία (ἐκκοσμικεύεται, τεχνολογικοποιεῖται, κυριαρχεῖται ἀπὸ καινοφανῆ φιλοσοφικὰ ρεύματα, ἀλλοιώνονται τὰ κοινωνικὰ ἤθη καὶ ἐπηρεάζεται ἀπὸ τὸν πολυπολιτισμικὸ καὶ πολυθρησκευτικό της χαρακτήρα κ.ἄ.) θὰ ἔπρεπε νὰ γίνει καὶ βελτιωτικὴ προσαρμογὴ τοῦ ΜτΘ. Τὸ μάθημα ἔπρεπε νὰ ἀλλάξει καὶ διότι ὡς εἶχε δὲν ἦταν ἱκανοποιητικὸ στὴ μεθοδολογία καὶ τὴν ἀποτελεσματικότητά του καὶ διότι οἱ ἀποδέκτες του, οἱ μαθητές, δυσκολεύονταν νὰ κατανοήσουν τὴ διάλεκτό του. Εἶναι τὸ γενικότερο πρόβλημα ἐπικοινωνίας ποὺ ἔχουμε μὲ τὴ σύγχρονη νεολαία. Παρὰ ταῦτα, ἡ ἐπιχειρούμενη ἀπὸ τὸ Ὑπουργεῖο ἀλλαγὴ γίνεται σὲ μιὰ περίοδο ἔντονης ἀμφισβήτησης τῆς χριστιανικῆς παράδοσης καὶ ταυτότητας. Αὐτὸ γεννᾶ πολλὰ ἐρωτήματα ὡς πρὸς τὸ τελικὸ ἦθος τοῦ ΜτΘ. Εἶναι δυνατὸν σὲ ἕνα τέτοιο κλῖμα νὰ βγεῖ κάτι καλό, μάλιστα παρακάμπτοντας τὴν ἐπίσημη Ἐκκλησία;

● Τὸ πρόβλημα προέκυψε ἀπὸ τὸ ὅτι ἡ ἀλλαγὴ ἔγινε ὄχι σὲ συνεργασία μὲ τὴν Ἐκκλησία, ἀλλὰ μὲ ἀνάθεση τοῦ Ὑπουργείου σὲ θεολόγους, ἐρήμην τῆς Ἱερᾶς Συνόδου, χωρὶς αὐτοὶ οἱ θεολόγοι νὰ συνεργασθοῦν μαζί της, ἀλλὰ ἀκολουθώντας μία αὐτόνομη τακτική.

Συνέπεια αὐτοῦ ἦταν ἀφ’ ἑνὸς μὲν ὁ διχασμὸς τοῦ θεολογικοῦ κόσμου, ἡ ἰδεολογικοποίηση τοῦ ὅλου θέματος καὶ ἡ πόλωση, ἀφ’ ἑτέρου δὲ νὰ παρουσιασθοῦν προβλήματα στὴ σχέση τῶν θεολόγων καθηγητῶν μὲ τὴν Ἐκκλησία, καθὼς οἱ θεολόγοι σχεδιαστὲς τοῦ νέου ΠΣ ἦταν στραμμένοι περισσότερο στὸ Ὑπουργεῖο παρὰ στὴν Ἱερὰ Σύνοδο, οἱ δὲ ἀντίθετοι, ἀντὶ νὰ καθοδηγοῦνται ἀπὸ Αὐτήν, προσπαθοῦσαν νὰ τὴν χειραγωγήσουν καὶ ἀντὶ νὰ κληθοῦν ἀπὸ ἐμᾶς ὡς συνεργάτες, νὰ αὐτοπροσδιορίζονται ὡς σύμβουλοι. Κινδυνεύουν, ἀντὶ νὰ λειτουργοῦν ὡς τέκνα τῆς Ἐκκλησίας, νὰ συμπεριφέρονται ὡς θεολόγοι ὑπάλληλοι τοῦ κράτους.

● Ἂν σὲ αὐτὰ κανεὶς προσθέσει καὶ τὸ ὅτι ἡ ἐκπαίδευση τῶν θεολόγων ἔχει κατ’ ἀποκλειστικότητα παραδοθεῖ στὸ ἄθεο πλέον κράτος, ποὺ ὅμως δῆθεν λειτουργεῖ μὲ «φιλόθεο» Σύνταγμα, τότε εὔκολα καταλήγει στὸ συμπέρασμα ὅτι τὸ κύριο πρόβλημα δὲν εἶναι ὅτι μὲ ἕνα ἀκατάλληλο ἢ ἐλλιπὲς ΜτΘ χάνουμε τοὺς μαθητές, ἀλλὰ ὅτι ἤδη χάσαμε τοὺς θεολόγους...

● Συνεπῶς, πρὶν ἀπὸ τὸ νὰ κοιτάξουμε τὸ τί θα διδάξουμε, πρέπει νὰ δοῦμε τὸ μὲ ποιούς θὰ τὸ διδάξουμε, δεδομένου μάλιστα ὅτι στὴ Δημοτικὴ ἐκπαίδευση, τὸ μάθημα τὸ ἔχουμε ἐμπιστευθεῖ στοὺς δασκάλους ποὺ οὔτε τὴ διδακτικὴ τοῦ ΜτΘ ἔχουν διδαχθεῖ στὶς Σχολές τους, οὔτε καὶ ἡ σχέση τους μὲ τὴν Ἐκκλησία εἶναι κάπως ἐξασφαλισμένη. Πιθανότατα, στὴν πλειονοψηφία τους νὰ εἶναι ἀδιάφοροι εἴτε καὶ ἀντίθετοι. Πῶς νὰ διδαχθεῖ ἔτσι τὸ ΜτΘ;

● Ἄρα τὸ νέο ΜτΘ σχεδιάζεται ἀπὸ θεολόγους ποὺ ἀγνόησαν τὴν Ἱερὰ Σύνοδο, πολεμεῖται ἀπὸ θεολόγους ποὺ θέλουν νὰ τὴν χειραγωγήσουν, διδάσκεται ἀπὸ θεολόγους καὶ δασκάλους ποὺ ἡ σχέση τους μὲ τὴν Ἐκκλησία δὲν εἶναι δεδομένη καὶ ὑπογράφεται ἀπὸ χέρια ἀθέων Ὑπουργῶν, ποὺ ὅμως ἀρνοῦνται νὰ ἀγγίξουν τὸ ἱερὸ Εὐαγγέλιο. Μὲ τέτοια ΦΕΚ λειτουργοῦμε.

● Ἴσως γι’ αὐτὸ καὶ καταλήξαμε νὰ συζητοῦμε γιὰ ἕνα μάθημα πού, ἀντὶ νὰ εἶναι Ὀρθόδοξο, σύγχρονο καὶ συμβατὸ μὲ τὴν παράδοση, τὴν ἱστορία, τὴ ζωὴ καὶ τὴν πίστη μας, σεβόμενο ἀσφαλῶς τὴν ἀνεξιθρησκεία, κατήντησε νὰ εἶναι οὐδετερόθρησκο, δηλαδὴ μὲ σαθρὴ ταυτότητα. Ἕνα μάθημα μὲ θρησκευτικὲς θερμίδες ποὺ ἀρρωσταίνουν καὶ παχαίνουν καὶ ὄχι μὲ βιταμίνες ποὺ προσφέρουν ζωὴ καὶ ὑγεία. Μπορεῖ νὰ ἱκανοποιεῖ τὴ λαιμαργία, ἀλλὰ δὲν μεταβολίζεται. Γι’ αὐτὸ καὶ οἱ σχεδιαστὲς τοῦ ΠΣ μιλοῦν γιὰ ποσοστὰ Ὀρθοδοξίας καὶ ὄχι γιὰ οὐσία καὶ περιεχόμενο πίστεως.

● Εἶναι ἀλήθεια ὅτι τὸ μάθημα ὡς ἔχει δὲν ἐμποδίζει ἕναν καλὸ θεολόγο ἢ δάσκαλο νὰ κάνει καλὰ τὴ δουλειά του, δίνει ὅμως καὶ ἀπεριόριστες δυνατότητες σὲ ἕναν ἀδιάφορο ἢ καὶ ἄθεο διδάσκοντα νὰ διδάξει θρησκευτικὰ χωρὶς Θεὸ καὶ πίστη... Τὸ μεγαλεῖο καὶ ἡ μοναδικότητα τῆς Ὀρθόδοξης θεολογίας, ἀλήθειας καὶ ζωῆς ἀπουσιάζει.

Προτεινόμενες ἐνέργειες

Στὴν παροῦσα φάση προτείνουμε:

(α) Νὰ δηλώσουμε ὅτι θεωροῦμε πὼς δὲν ὁλοκληρώθηκε ὁ διάλογος μὲ τὸ Ὑπουργεῖο καὶ ὅτι οἱ Ὑπουργικὲς Ἀποφάσεις γιὰ τοὺς Φακέλους τοῦ Μαθήματος ποὺ δημοσιεύθηκαν δὲν ἀποτελοῦν προϊὸν τῶν μέχρι τώρα συζητήσεων.

(β) Νὰ μελετήσουμε τοὺς ΦΜ στὶς διάφορες τάξεις καὶ νὰ εἰσηγηθοῦμε σχετικά. Μιὰ καλὴ κριτικὴ αὐτῶν θὰ καταδείξει καὶ τὶς τυχὸν ἀνεπάρκειες τοῦ ΠΣ, ὥστε ἂν χρειαστεῖ νὰ προχωρήσουμε σὲ τρίτο ΦΕΚ.

(γ) Νὰ ἑτοιμάσουμε χωρὶς καθυστέρηση βιβλία γιὰ ὅλες τὶς βαθμίδες.

(δ) Ἀντὶ νὰ σχεδιάζει καὶ νὰ νομοθετεῖ ἡ πολιτεία γιὰ τὰ θρησκευτικὰ καὶ ἐξ ὑστέρων ἐπὶ τετελεσμένου ὑποβάθρου νὰ διαμαρτύρεται ἡ Ἐκκλησία, θὰ ἦταν πολὺ καλύτερα νὰ προτείνει ὡς ἄμεσα ἐνδιαφερόμενη ἡ Ἐκκλησία καὶ νὰ ἐγκρίνει ὡς ὑπεύθυνη ἡ πολιτεία. Γιὰ νὰ τὸ καταφέρουμε αὐτὸ πρέπει νὰ ἔχουμε ὁλοκληρωμένη καὶ ποιοτικὴ πρόταση. Ἂς τὴν ἑτοιμάσουμε καὶ τότε ἂς προσπαθήσουμε. Οἱ κυβερνήσεις ἀλλάζουν, ἡ Ἐκκλησία παραμένει. Ἂν αἰφνιδιαστήκαμε σὲ αὐτὴ τὴν ἀλλαγή, δὲν πρέπει νὰ πάθουμε τὸ ἴδιο στὴν ἑπόμενη.

(ε) Κυρίως ὅμως πρέπει ἄμεσα νὰ στραφοῦμε στὴν ἐξυγίανση, ἀναβάθμιση καὶ ἐκκλησιαστικοποίηση τῆς Ἐκκλησιαστικῆς καὶ Θεολογικῆς Ἐκπαίδευσης. Δυστυχῶς, τὸ λάθος εἶναι δικό μας. Ἀλλὰ εὐτυχῶς ποὺ εἶναι δικό μας. Γιατὶ εἶναι στὸ δικό μας χέρι νὰ τὸ διορθώσουμε, νὰ ἀντιπροτείνουμε αὐτὸ ποὺ θέλουμε. Ἡ θεολογική καὶ ἱερατικὴ ἐκπαίδευση ἀποτελεῖ ἀδιαπραγμάτευτη εὐθύνη μας, ἀνήκει στὴν Ἐκκλησία. Πρέπει ἢ νὰ ἔχουμε ἀποφασιστικὸ λόγο ἢ νὰ τὴν ἀναλάβουμε ἀποκλειστικὰ ἐμεῖς. Καὶ μάλιστα τώρα...

(στ) Βασικὴ ποιμαντικὴ εὐθύνη μας εἶναι νὰ προσπαθήσουμε νὰ ἑνώσουμε τὸν διχασμένο θεολογικὸ κόσμο καὶ νὰ βοηθήσουμε νὰ συνδεθεῖ ὑγιῶς μὲ τὴν Ἐκκλησία. Ἀπὸ κριτές μας ἢ ξένοι πρέπει νὰ γίνουν παιδιά μας.

Μαγνησίας 10,
53100 Φλώρινα                                                                                                             Φλώρινα:1-6-2017
Τηλ. – Fax: 2385045200,
E-MAIL: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.        
ΦΛΩΡΙΝΑ             

«ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΟΥ ΙΑΤΡΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΦΛΩΡΙΝΑΣ         
κ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗ ΣΤΑΥΡΟΥ  ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΠΡΟΕΔΡΟ  ΤΟΥ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΥ ΙΑΤΡΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ κ. ΒΛΑΣΤΑΡΑΚΟ ΜΙΧΑΗΛ»

Αξιότιμε κύριε πρόεδρε,

θα έχει, ασφαλώς, περιέλθει σε γνώση σας, διά μέσου του διαδικτύου, η άρνηση των συναδέλφων μας, αναισθησιολόγων της Σάμου, να χορηγήσουν αναισθησία προς το σκοπό της «διακοπής κυήσεως», τουτέστιν της διενέργειας αμβλώσεων,  εκτός των περιπτώσεων εκείνων κατά τις οποίες κινδυνεύει η ζωή ή η υγεία της εγκύου. Κατά δημοσιογραφικές πληροφορίες οι εν λόγω συνάδελφοι στηρίζουν την επιλογή τους αυτή στο άρθρο 31 του Νόμου 3418/2005 (κώδικας ιατρικής δεοντολογίας), το οποίο επικαλούνται και το οποίο διαλαμβάνει ότι «ο ιατρός μπορεί να επικαλεσθεί τους κανόνες και τις αρχές της ηθικής συνείδησής του και να αρνηθεί να εφαρμόσει ή να συμπράξει στις διαδικασίες τεχνητής διακοπής της κύησης, εκτός εάν υπάρχει αναπότρεπτος κίνδυνος για τη ζωή της εγκύου ή κίνδυνος σοβαρής και διαρκούς βλάβης της υγείας της».

Το συγκεκριμένο άρθρο του νόμου, κρυστάλλινης διαύγειας, κάθε άλλο παρά καταλείπει περιθώρια παρερμηνειών, εξυπηρετικών ποικίλων σκοπιμοτήτων, αλλά διασφαλίζει και διατρανώνει το αναφαίρετο δικαίωμα των ιατρών να υπακούσουν στη φωνή της συνειδήσεώς τους. Κατόπιν τούτου ουδείς έχει το δικαίωμα να τους εξαναγκάσει στη διενέργεια μίας πράξεως που προσκρούει στις επιταγές της ηθικής τους συνειδήσεως.

Αντιδρώντας στη συγκεκριμένη επιλογή των  προαναφερθέντων συναδέλφων μας ο γενικός γραμματέας του ΠΙΣ κ. Δημήτριος Βαρνάβας προέβη σε σχετικές δηλώσεις με τις οποίες κατά τρόπο αήθη, αντισυναδελφικό και αντιδεοντολογικό τους μέμφεται και τους εγκαλεί για αυτήν τους την ενέργεια. (http://www.iatropedia.gr/eidiseis/d-varnavas-ti-kryvetai-piso-apo-tin-arnisi-ton-anaisthisiologon-tis-samou-na-symmetechoun-se-amvloseis/81196/ ). Η παρέμβαση του κ. Βαρνάβα προκάλεσε την κατά πάντα δικαιολογημένη αντίδραση του τοπικού ιατρικού συλλόγου της Σάμου που σε σχετική ανακοίνωσή του χαρακτηρίζει τη στάση του στο συγκεκριμένο ζήτημα   «ανάρμοστη, αντιδεοντολογική και αντιθεσμική, διότι επικαλείται την ιδιότητα του και χωρίς να έρθει σε επαφή με τον ιατρικό Σύλλογο Σάμου ως όφειλε, αναπαράγει ειδήσεις των ΜΜΕ εξυπηρετώντας εξωθεσμικές σκοπιμότητες».

Πέραν, όμως, της δεοντολογίας ,κύριε πρόεδρε, υπάρχει και το ηθικό μέρος της υπόθεσης που είναι και το σπουδαιότερο. Και αυτό συνίσταται στο γεγονός ότι οι αναισθησιολόγοι της Σάμου έλαβαν την ηρωική και επαινετέα απόφαση να μην γίνουν συνεργοί, διά της χορηγήσεως της αναισθησίας, στην ΕΝ ΨΥΧΡΩ ΕΜΒΡΥΟΚΤΟΝΙΑ. Γιατί περί φόνου εκ προμελέτης  αθώων και ΑΝΥΠΕΡΑΣΠΙΣΤΩΝ (αυτό πού το πάμε;)  ανθρωπίνων υπάρξεων  πρόκειται έστω και αν   «εξωραϊσμένα», παραπλανητικά και υποκριτικά χαρακτηρίζεται σαν «διακοπή κυήσεως»!

Οι συνάδελφοί μας, όπως και όλοι μας, έχουμε δώσει τον όρκο του Ιπποκράτη που επιτάσσει όπως «ὁμοίως δέ οὐδέ γυναικί πεσσόν φθόριον δώσω». Και η συγκεκριμένη τους επιλογή στοιχεί με την επιταγή του εν λόγω όρκου σε αντίθεση με τους επίορκους συναδέλφους τους που τον καταπατούν ελαφρά τη καρδία και προβάλλοντας διάφορες σοφιστείες.

Ορκιστήκαμε να προστατεύουμε την ανθρώπινη ζωή και όχι να πράττουμε το αντίθετο. Δεν έχουμε κανένα ηθικό δικαίωμα να αφαιρούμε τη ζωή των εμβρύων. Αποτελούν ζωντανές υπάρξεις και η δόλια και βίαιη  αφαίρεση της ζωής τους συνιστά έγκλημα  ιδιαζόντως ειδεχθές και ανεξίτηλο στίγμα για τον πολιτισμό μας  που διαπράττεται, μάλιστα, εν ονόματι και με πρόσχημα την πρόοδο και τα ανθρώπινα δικαιώματα! Τα φληναφήματα που εκπορεύονται, λανσάρονται και προωθούνται από κάποιους  γνωστούς και μη εξαιρετέους δήθεν «προοδευτικούς»  κύκλους περί «αυτοδιάθεσης της εγκύου γυναίκας» κ.τ.ό.  προς δικαιολόγηση του αποτρόπαιου και φρικαλέου αυτού εγκλήματος αποτελούν αξεπέραστο δείγμα φαρισαϊσμού, υποκρισίας και ηθικής εξαχρείωσης αφού δεν υφίσταται δικαίωμα στη δολοφονία αθώων και ανυπεράσπιστων ανθρωπίνων υπάρξεων.

Με τις απαράδεκτες δηλώσεις του κ. Βαρνάβα δημιουργείται μείζον θέμα για τον ΠΙΣ δεδομένου ότι ο τελευταίος κατέχει τη θεσμική θέση του γενικού γραμματέα του. Κατόπιν τούτου θεωρούμε ότι ο ΠΙΣ επιβάλλεται να τοποθετηθεί άμεσα και άνευ χρονοτριβής επί του θέματος.

Με εκτίμηση

Ο     Π Ρ Ο Ε Δ Ρ Ο Σ
ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ

ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΟΣ

ΚΟΙΝOΠΟΙΗΣΗ:

Α>  ΙΑΤΡΙΚΟI ΣΥΛΛΟΓΟI

Β> M.M.E

Σεβασμιώτατε,

Βρισκόμαστε ήδη στη δεύτερη Κυριακή της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής, η οποία είναι αφιερωμένη στη μνήμη του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά. Πριν από μία ακριβώς εβδομάδα εορτάσαμε την Κυριακή της Ορθοδοξίας. Κατ’ αυτή την Κυριακή αφενός απαγγείλαμε το Σύμβολο της Πίστεως, που συμπυκνώνει το θεολογικό περιεχόμενο της πίστης μας, και αφετέρου εορτάσαμε την αναστήλωση των ιερών εικόνων, οι οποίες μας επιτρέπουν να δούμε ιστορημένη την ένσαρκο οικονομία του δευτέρου προσώπου της Αγίας Τριάδος, για την οποία κάνει λόγο, και μάλιστα κατά το μεγαλύτερο μέρος του, το Σύμβολο της Πίστεως. Ο Χριστός δεν είναι κάποιος για τον οποίο καλούμαστε να ακούσουμε, να διαβάσουμε, και να μάθουμε μόνο, αλλά και κάποιος τον οποίο καλούμαστε να δούμε.

Κατά την περίοδο της Παλαιάς Διαθήκης ο Θεός αποκαλυπτόταν κυρίως δια του λόγου. Κατά την περίοδο της Καινής Διαθήκης, ωστόσο, ‘ο Λόγος σαρξ εγένετο και εσκήνωσεν εν ημίν και εθεασάμεθα την δόξαν αυτού’. Είναι χαρακτηριστικό το ευαγγελικό ανάγνωσμα της Θείας Λειτουργίας κατά την Κυριακή της Ορθοδοξίας, το οποίο αναφέρεται στην κλήση του Ναθαναήλ. Ο Φίλιππος του γνωστοποιεί την πίστη του στον Ιησού Χριστό: ‘Όν έγραψεν Μωυσής εν τω νόμω και οι προφήται ευρήκαμεν, Ιησούν τον υιόν του Ιωσήφ τον από Ναζαρέτ’. Ο Ιησούς Χριστός αποτελεί το πλήρωμα του νόμου και των προφητών, της όλης δηλαδή θεολογικής παρακαταθήκης της Παλαιάς Διαθήκης. Ωστόσο, ο Φίλιππος δεν αρκείται εκεί. Δεν είναι αρκετό για τον Ναθαναήλ, για τον κάθε Ναθαναήλ, να ακούσει, να μάθει, ή ακόμα και να αποδεχθεί την αλήθεια όσων ακούει. Χρειάζεται και το επόμενο βήμα, εκείνο της εμπειρικής γνωριμίας με τον Χριστό. Γι’ αυτό και ο Φίλιππος του απευθύνει την πρόσκληση: έρχου και ίδε. Έλα κι εσύ να δείς τον Χριστό, έλα να τον γνωρίσεις. Ο Ναθαναήλ όντως έρχεται, και βλέπει, και γνωρίζει τον Χριστό, και λαμβάνει από εκείνον την υπόσχεση ότι θα τον γνωρίσει ακόμα καλύτερα, ότι θα δει περί αυτού ακόμα μεγαλύτερα πράγματα: μείζω τούτων όψει.

Ήδη λοιπόν η Κυριακή της Ορθοδοξίας, με τον εορτασμό της αναστήλωσης των εικόνων και το ευαγγελικό της ανάγνωσμα, μας προετοιμάζει και μας οδηγεί στη σημερινή Κυριακή, κατά την οποία καλούμαστε όχι απλώς να εμβαθύνουμε στη γνώση του περιεχομένου της πίστεώς μας, όσο και αν αυτό είναι απαραίτητο, αλλά επιπλέον να καλλιεργήσουμε την εμπειρική διάσταση της πίστεως, μέσα από την προσωπική μας κοινωνία με τον Χριστό.

Η ‘ψιλή’, δηλαδή η εγκεφαλική, θεωρητική πίστη, από μόνη της δεν οδηγεί στη σωτηρία. Ακόμα και οι δαίμονες πιστεύουν, όπως διαβάζουμε στα Ευαγγέλια και στην Επιστολή του Ιακώβου. Απαιτείται, λοιπόν, επιπρόσθετα και η ένωση με τον Χριστό, η πνευματική θέα του προσώπου του, η κοινωνία μαζί του. Πώς όμως επιτυγχάνεται κάτι τέτοιο; Μας το αποκαλύπτει ο ίδιος ο Χριστός στους μακαρισμούς: ‘μακάριοι οι καθαροί τη καρδία, ότι αυτοί τον Θεόν όψονται’. Θα δουν πραγματικά τον Θεό όσοι είναι καθαροί στην καρδιά. Πώς όμως ο άνθρωπος καθίσταται καθαρός στην καρδιά, ώστε να μπορέσει να δει τον Θεό;

Για να επέλθει η καθαρότης της καρδιάς απαιτούνται δύο πράγματα. Το πρώτο είναι η ταπείνωση. ‘Ακάθαρτος παρά Θεώ πας υψηλοκάρδιος’, όπως διαβάζουμε στο δέκατο έκτο κεφάλαιο των Παροιμιών. Όποιος επαίρεται είναι ακάθαρτος. Δεν έχει δει και δεν πρόκειται ποτέ να δει τον Θεό. Η πραγματική εμπειρία του Θεού προϋποθέτει και επιφέρει όχι το αίσθημα της έπαρσης αλλά το αίσθημα της ταπείνωσης και της συντριβής.

Κατά τη δεύτερη εβδομάδα των νηστειών, που μόλις διανύσαμε, διαβάζουμε στους ναούς μας την περιγραφή του οράματος του Προφήτη Ησαΐα, ο οποίος είδε τον Θεό καθήμενο επί θρόνου υψηλού και επηρμένου να περιστοιχίζεται από αγγέλους που έψαλλαν ‘άγιος, άγιος, άγιος Κύριος Σαβαώθ, πλήρης πάσα η γη της δόξης αυτού’. Και τι έκανε τότε ο θεόπτης Ησαΐας; Μήπως υπερηφανεύτηκε; Μήπως θεώρησε ότι υπερέχει έναντι των άλλων ως ο κατ’ εξοχήν εκλεκτός του Θεού; Όχι. Αντιθέτως, αναφώνησε με συντριβή:  ‘Ω τάλας εγώ, ότι κατανένυγμαι˙ ότι άνθρωπος ων και ακάθαρτα χείλη έχων, εν  μέσω λαού ακάθαρτα χείλη έχοντος εγώ οικώ’. Και τότε μόνο τον καθάρισε ο Θεός από τις αμαρτίες του με τον άνθρακα της χάριτος και τον απέστειλε να κηρύξει στον λαό του.

Αντίστοιχη ήταν η αντίδραση του Αποστόλου Πέτρου κατά τους χρόνους της Καινής Διαθήκης. Όπως διαβάζουμε στο πέμπτο κεφάλαιο του Κατά Λουκάν Ευαγγελίου, στις απαρχές της δημόσιας δράσης του ο Χριστός μπήκε στο πλοιάριο του Πέτρου και του έδωσε την εντολή να ανοιχτεί στη θάλασσα και να ρίξει και πάλι τα δίχτυα του. Ο Πέτρος, παρόλο που όλη τη νύχτα, κατά την οποία και μόνο αλιεύονται τα ψάρια, δεν είχε πιάσει τίποτα, ταπεινώνεται και υπακούει στην κατά τα φαινόμενα παράλογη εντολή του Χριστού. Και τότε – ω του θαύματος – τα δίχτυα του γεμίζουν με ψάρια. Τώρα ο Πέτρος αντιλαμβάνεται, τώρα βλέπει καθαρότερα και πληρέστερα ποιος είναι αυτός που βρίσκεται στο πλοιάριό του. Γνώριζε, βέβαια, ήδη τον Χριστό, είχε ήδη ακούσει τον λόγο του και είχε ήδη δει θαύματά του. Όπως μάλιστα διαβάζουμε στο προηγούμενο κεφάλαιο του Κατά Λουκάν Ευαγγελίου, ένα από τα θαύματα αυτά αφορούσε τη θεραπεία της πεθεράς του Πέτρου. Τώρα όμως υπάρχει μια κρίσιμη διαφορά. Ο Πέτρος τώρα έχει ταπεινωθεί έμπρακτα, έχει δηλαδή υπακούσει σε μία κατά τα φαινόμενα παράλογη εντολή του Χριστού, που αφορούσε τη δική του τέχνη, την αλιεία. Και επιπλέον, έχει υποστεί τον κόπο που συνεπάγεται η εφαρμογή αυτής της φαινομενικά αλλόκοτης εντολής. Αυτό τον αλλοιώνει εσωτερικά, τον προετοιμάζει, και τον καθιστά ικανό να δει εναργέστερα αυτό, ή μάλλον αυτόν, που του αποκαλύπτεται, και που δεν μπορούσε να δει προηγουμένως. Καταλαμβάνεται λοιπόν από δέος, από θάμβος. Πέφτει συντετριμμένος στα πόδια του Χριστού και του λέει: ‘έξελθε απ’ εμού, ότι ανήρ αμαρτωλός ειμι Κύριε’. Σε παρακαλώ, Κύριε, φύγε μακριά μου, διότι είμαι αμαρτωλός και δεν αξίζω να βρίσκεσαι στο πλοιάριό μου. Και μετά τα λόγια του αυτά, λαμβάνει και εκείνος, όπως και ο Ησαΐας, την κλήση να καταστεί μαθητής και κήρυκας της αληθείας του.

Η πρώτη λοιπόν προϋπόθεση για να γευθεί κανείς την εμπειρία της πίστεως είναι η ταπείνωση. Η δεύτερη, είναι η θυσία. Ο Πέτρος, στο παραπάνω περιστατικό, μετά την σωματικά και ψυχολογικά εξαντλητική και άκαρπη εμπειρία μιας ολόκληρης νύχτας, υποβάλλεται στον επιπλέον κόπο να ρίξει και πάλι τα δίχτυα του στη θάλασσα. Οι εντολές του Θεού συνεπάγονται κόπο και θυσίες, από τα οποία όμως προκύπτει πνευματική ευλογία. Κανείς δεν μπορεί να δει τον Θεό, κανείς δεν μπορεί να κάνει το βήμα από την θεωρητική πίστη στον Χριστό, στην εμπειρία της κοινωνίας μαζί του, εάν δεν είναι πρόθυμος να υποστεί τις θυσίες που απαιτεί μια γνήσια σχέση πιστότητας και αγάπης προς Εκείνον. Εάν η πίστη, στην οποία αναφερθήκαμε την προηγούμενη Κυριακή, αποτελεί τη βάση για την εμπειρική γνώση του Θεού, η άρση του προσωπικού μας σταυρού, στην οποία αναφέρεται το Ευαγγέλιο της ερχόμενης Κυριακής, αποτελεί το μέσον για την επίτευξή της. Χωρίς σταυρική ζωή ουδέποτε θα γνωρίσει κανείς τον Θεό. Η απόλαυση του φωτός της μεταμορφώσεως συνδέεται με την εμπειρία του σταυρού.

Σε τι όμως συνίσταται αυτή η άρση του σταυρού, για την οποία μας μιλάει ο ίδιος ο Κύριος; Σε δύο πράγματα. Πρώτον, στον συνεχή και συνεπή αγώνα να εφαρμόσουμε τις εντολές του, που έρχονται σε αντίθεση με τις επιθυμίες, τις κλίσεις, και τα πάθη του παλαιού εαυτού μας. Στο να αλλάξουμε δηλαδή τρόπο ζωής με τη μετάνοια, στο να συμμορφωθούμε με το θέλημα του Θεού.

Αυτό ίσως να είναι δύσκολο, υπάρχει όμως κάτι ακόμα δυσκολότερο – και αυτό δεν είναι άλλο από την υπομονή στις θλίψεις και τις δοκιμασίες που για λόγους παιδαγωγικούς επιτρέπει ο Θεός στη ζωή μας. Οι θλίψεις αυτές μας δίνονται για να θυμόμαστε τον Θεό και για να παιδαγωγούμαστε, εφόσον, σύμφωνα με τον Προφήτη Ησαΐα, ‘Κύριε, εν θλίψει εμνήσθημέν σου˙ εν θλίψει μικρά η παιδεία σου ημίν’. Η πρόθυμη άρση του σταυρού των θλίψεων και των δυσκολιών που επιτρέπει η αγάπη του Θεού στη ζωή μας αποτελεί τον δρόμο για την εμπειρία της παρουσίας του. Όποιος είναι αληθινός μαθητής του Χριστού, υπομένει τον σταυρό που θα του θέσει στους ώμους ο Χριστός, χωρίς να ταράζεται, χωρίς να αγανακτεί, και χωρίς να γογγύζει. Δεν λησμονά ότι, όπως αναφέρει ο Απόστολος Παύλος, ο Θεός δεν επιτρέπει ποτέ να δοκιμάσουμε πειρασμό που υπερβαίνει τις δυνάμεις μας, αλλά μαζί με τον πειρασμό μάς δίνει και τη δύναμη να τον αντέξουμε. Όποιος το πιστεύει αυτό και το γνωρίζει σηκώνει τον σταυρό του, όσο βαρύς και αν είναι, με υπομονή και χαρά. Έστω και εάν τον κυκλώνουν οι αδικίες, οι συκοφαντίες, οι κίνδυνοι, οι ασθένειες, ακόμα και ο ίδιος ο θάνατος, εκείνος αγωνίζεται, υπομένει, και ελπίζει. Και τότε νιώθει τη χάρη και τη δύναμη του Θεού. Και όταν οι δυσκολίες μοιάζουν ανυπόφορες και ανυπέρβλητες, τότε προσηλώνει το βλέμμα του στον εσταυρωμένο, που, αν και αναμάρτητος, έχυσε το αίμα του για μας επί του σταυρού, και αντλεί από εκείνον τη χάρη και τη δύναμη που απαιτούνται για να άρει τον σταυρό του έστω και για τη σημερινή ημέρα, η οποία άλλωστε ενδέχεται να είναι και η τελευταία του. Και εάν παραμείνει πιστός, τότε ο Θεός που του έδωσε τη δύναμη να αντέξει για σήμερα, θα του δώσει τη δύναμη να αντέξει και για αύριο, και ούτω καθεξής, μέχρι την τελευταία ημέρα της ζωής του, όταν με χαρά θα εναποθέσει ενώπιον του Χριστού τον σταυρό του, δια της άρσεως του οποίου θα έχει αξιωθεί της ουρανίου βασιλείας και της αιωνίου θέας του Θεού.

Αυτή βέβαια η πορεία της ταπείνωσης και της θυσίας για την οποία μιλήσαμε παραπάνω δεν επιτυγχάνεται με τις ανθρώπινες δυνάμεις αλλά κυρίως με τη χάρη του Θεού, μέσω της μετοχής στη ζωή και στα μυστήρια της Εκκλησίας. Η ζωή του χριστιανού αρχίζει με το βάπτισμα. Προηγείται η κατήχηση και ακολουθεί η εμπειρία, η μετοχή στο μυστήριο του βαπτίσματος – όπως και στη Θεία Λειτουργία προηγούνται τα αναγνώσματα και έπεται η εμπειρία της μυστηριακής κοινωνίας του Θεού. Το βάπτισμα ονομάζεται και φώτισμα, και ο νεοβαπτισθείς ονομάζεται νεοφώτιστος. Στον νεοφώτιστο έχει αποκατασταθεί η τραυματισμένη από την αμαρτία δυνατότητα της πνευματικής όρασης. Ωστόσο, αυτό δεν αρκεί. Το βάπτισμα, όπως και η Θεία Ευχαριστία, αποτελούν μετοχή στον θάνατο και την ανάσταση του Χριστού. Αυτή όμως η μυστηριακή μετοχή στον σταυρό και την ανάσταση θα πρέπει να αντανακλάται και στη ζωή μας. Θα πρέπει ο χριστιανός να πεθαίνει, και κατά συνέπεια και να ανασταίνεται, καθημερινά, για να είναι σε κοινωνία με τον Θεό και για να μπορέσει να τον δει.

Πάνω σ’ αυτό το μοτίβο είναι δομημένη η περιγραφή ενός από τα επτά θαύματα που περιγράφει ο Ευαγγελιστής Ιωάννης, και συγκεκριμένα το θαύμα της θεραπείας του εκ γενετής τυφλού. Ο Χριστός στέλνει τον τυφλό να πλυθεί στην κολυμβήθρα του Σιλωάμ, πράγμα που αποτελεί προτύπωση του βαπτίσματος. Εκεί ο τυφλός θεραπεύεται από την εκ γενετής τύφλωση, όπως και ο χριστιανός στην κολυμβήθρα του βαπτίσματος θεραπεύεται από την εκ γενετής ασθένεια της προπατορικής αμαρτίας. Ο τυφλός όμως δεν βλέπει τότε τον Χριστό, αλλά αργότερα. Θα πρέπει πρώτα να υποβληθεί σε πειρασμούς και να τους αντιμετωπίσει με πίστη. Οι Φαρισαίοι τον καλούν σε αλλεπάλληλες ανακρίσεις, τον χλευάζουν, και τον προτρέπουν να αρνηθεί τον Χριστό. Εκείνος όμως παραμένει σταθερός και τον ομολογεί. Και όταν οι Φαρισαίοι τον καθιστούν αποσυνάγωγο, του επιβάλλουν δηλαδή τον έσχατο και σχεδόν εξοντωτικό θρησκευτικό και κοινωνικό αποκλεισμό της εποχής, τότε ο Χριστός του φανερώνεται και τότε μόνο ο πρώην τυφλός τον βλέπει και τον προσκυνεί.

---- --- ---

Τον 14ο αιώνα ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς αντιμετώπισε μια τεράστια θεολογική και πνευματική πρόκληση. Οι θεολογικοί του αντίπαλοι υποστήριζαν ότι ο άνθρωπος δεν μπορεί να γνωρίσει εμπειρικά τον Θεό. Τι του απομένει λοιπόν; Η θεωρητική γνώση των αληθειών της Γραφής από τη μια, και η κοσμική γνώση, δηλαδή η φιλοσοφία και η επιστήμη, από την άλλη. Οι αντίπαλοι του Παλαμά θεωρούσαν ότι η φιλοσοφία και η επιστημονική γνώση του κόσμου είναι απαραίτητες για τη σωτηρία μας, διότι μέσω αυτών ο άνθρωπος καθαίρεται από το σκοτάδι της άγνοιας, γνωρίζει τα μυστικά της φυσικής δημιουργίας, και μέσω αυτής γνωρίζει καλύτερα και τον θείο νου, που την δημιούργησε.

Ο Παλαμάς, χωρίς να υποβαθμίζει την όποια σημασία της κοσμικής γνώσης, έκανε την κρίσιμη διάκριση ανάμεσα στη φυσική και την πνευματική γνώση. Η επιστημονική γνώση ανήκει στην τάξη της φύσεως. Ακόμα και ένας αμαρτωλός, ακόμα και ένας άθεος, μπορεί να είναι προικισμένος με τα φυσικά εκείνα χαρίσματα, λ.χ. την εργατικότητα και τη νοημοσύνη, που θα του επιτρέψουν να καταστεί μεγάλος επιστήμονας. Αυτό όμως αφορά αποκλειστικά και μόνο τη γνώση της φύσης και του κόσμου. Η γνώση του Θεού είναι μια πολύ διαφορετική υπόθεση. Η ανθρώπινη φύση δεν μπορεί να γνωρίσει τον Θεό με βάση τις δικές της δυνάμεις. ‘Ουδείς επιγιγνώσκει τον Πατέρα ειμή ο Υιός και ω εάν βούληται ο Υιός αποκαλύψαι’ όπως αναφέρεται στο  επονομαζόμενο ‘ιωάννειο λόγιο’ του κατά Ματθαίον Ευαγγελίου. Εδώ δεν αρκούν τα φυσικά δώρα, απαιτούνται δώρα πνευματικά, απαιτείται η χάρις του Αγίου Πνεύματος. Η μεγαλοφυΐα και η αγιότητα είναι δύο πολύ διαφορετικά πράγματα. Η γνώση του κόσμου επιτυγχάνεται με το πρώτο, η εμπειρική γνώση του Θεού χαρίζεται μέσω του δεύτερου. Με τη διδασκαλία του ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς υπερασπίστηκε θεολογικά την εμπειρία της θέας του ακτίστου θείου φωτός, που απολάμβαναν διακεκριμένοι ησυχαστές της εποχής του. Υπερασπίστηκε όμως και όλες τις μορφές εμπειρίας του Θεού που δοκιμάζει κάθε χριστιανός, ο οποίος αγωνίζεται με ταπείνωση και προγεύεται εμπειρικά τη χάρη, τη χαρά, την ευλογία, και τη δύναμη του Χριστού, που είναι παρών στην καρδιά του και στη ζωή του.

--- --- ---

Από την εποχή του Αγίου Γρηγορία του Παλαμά μας χωρίζουν επτά περίπου αιώνες. Η κοπερνίκεια στροφή από τον θεοκεντρισμό του χριστιανικού βυζαντίου στον κοσμοκεντρισμό και τον ανθρωποκεντρισμό που άρχισε να αναδύεται στη δυτική Ευρώπη στα χρόνια του Παλαμά, απηχείτο στη θεολογία των αντιπάλων του Παλαμά. Στον χώρο του δυτικού πολιτισμού, οι επίγονοι των αντιπάλων του Παλαμά φαίνεται να έχουν κερδίσει τη μάχη. Ο δυτικός πολιτισμός έχει να παρουσιάσει εντυπωσιακά επιτεύγματα, στον χώρο της ιατρικής, των φυσικών επιστημών, των μεταφορών, των τηλεπικοινωνιών, των οπλικών συστημάτων, της τέχνης, και σε τόσους άλλους τομείς. Είναι συγκρίσιμος, και από πολλές απόψεις ανώτερος, από τον πολιτισμό της αρχαίας Ελλάδας, στο περιβάλλον του οποίου η χριστιανική Εκκλησία έκανε τα πρώτα της βήματα.

Ωστόσο, ο αρχαιοελληνικός πολιτισμός, παρά το όποιο μεγαλείο του, υπέφερε εσωτερικά από μια βαθύτατη πνευματική κρίση, την οποία ο Απόστολος Παύλος περιγράφει στα πρώτα κεφάλαια της προς Ρωμαίους Επιστολής. Η πρωτεύουσά του, η Αθήνα, ήταν ‘κατείδωλος’, ήταν, δηλαδή, γεμάτη από τα είδωλα ψευδών θεοτήτων – δεν είχε γνωρίσει ακόμη τον άγνωστο Θεό, που ο Παύλος επρόκειτο να κηρύξει. Οι μεγάλοι Πατέρες της Εκκλησίας δεν απέρριψαν αλλά εκχριστιάνισαν, βάπτισαν, μεταμόρφωσαν αυτόν τον πολιτισμό. Προσέφεραν την πνοή της ζωής, την αύρα του Αγίου Πνεύματος, την εμπειρία της κοινωνίας του όντως Θεού σε έναν κόσμο που κατέρρεε, παρά τον υψηλό πολιτισμό του.

Οι αναλογίες και οι προκλήσεις ισχύουν και για σήμερα. Και σήμερα ο πολιτισμός μας δεν είναι σε θέση να δώσει στον άνθρωπο ζωή. Τα επιτεύγματά του γίνονται πολλές φορές τα σύγχρονα είδωλα που κοσμούν τις μεγαλουπόλεις μας. Τι καλείται να προσφέρει η Εκκλησία, και μάλιστα η Ορθόδοξη Εκκλησία, στον σύγχρονο κόσμο; Το έν, ου εστι χρεία, την κοινωνία του Θεού, δηλαδή την εσωτερική, ουσιαστική μεταμόρφωση του ανθρώπου. Η Εκκλησία καλείται να προσκομίσει τον σύγχρονο άνθρωπο, ως άλλο παραλυτικό φερόμενο υπό τεσσάρων, ενώπιον του Χριστού, για να λάβει από αυτόν τη δύναμη της όντως ζωής. Αυτό θα καταξιώσει και την όποια αξία των πολιτιστικών μας επιτευγμάτων, που χωρίς τον Θεό θα καταστούν ανθρωποκτόνα, όπως τόσες φορές συνέβη στην ιστορία των ‘πολιτισμένων’ λαών και μάλιστα κατά τον παρελθόντα αιώνα.

Μέσα σ’ αυτή την πορεία της Εκκλησίας ως ζύμης που καλείται να ζυμώσει όλο το φύραμα του κόσμου εντασσόμαστε κι εμείς, ο καθένας από μας ως πρόσωπο, και όλοι μαζί ως κοινότητα των μαθητών του Χριστού. Αφηνόμαστε στα χέρια του Θεού, ζητάμε τη χάρη του και το έλεός του. Γνωρίζουμε ότι ο Θεός μας δεν είναι Θεός νεκρών αλλά ζώντων. Γνωρίζουμε ότι είναι Εμμανουήλ, δηλαδή Θεός μεθ’ ημών. Γευόμαστε την παρουσία του και έχουμε τον πόθο να αντικρύσουμε το πρόσωπό του. Αγωνιζόμαστε να μην ξεχνάμε τις ευεργεσίες του και να ελπίζουμε στις υποσχέσεις του. Και εκείνος παραμένει, όπως πάντοτε, πιστός στη διαθήκη με τον λαό του: ‘Και ιδού εγώ μεθ’ υμών ειμι πάσας τας ημέρας, έως της συντελείας του αιώνος. Αμήν’.