Συνέντευξη γιὰ τὸν Ἅγιο Σεραφεὶμ τοῦ Σάρωφ, στὸν Γ. Ν. Παπαθανασόπουλο

Ἐλεύθερος Τύπος, 3.10.2008

Ε.Τ.: Σεβασμιώτατε, έρχονται στην Ελλάδα τα Ιερά Λείψανα του Αγίου Σεραφείμ του Σάρωφ. Τι σημαίνει αυτό για τη Μητρόπολη σας και για τη χώρα μας γενικότερα;

Μ.Μ.: Θεωρώ ότι το γεγονός είναι ιδιαίτερα σημαντικό, ίσως μοναδικό. Ο Άγιος Σεραφείμ είναι εγκαταστημένος στο κέντρο της Ρωσικής συνείδησης και παράδοσης. Είναι λατρευτός και βγαλμένος μέσα από τα σπλάχνα της Ρωσικής ζωής. Είναι η πρώτη φορά που έρχονται τα λείψανα του στην Ελλάδα, η οποία τον γνωρίζει από τα βιβλία και τον αγαπά όπως στη Ρωσία. Είναι παγκόσμιος άγιος με πολλή χάρη. Πιστεύουμε ότι η έλευση των λειψάνων του θα δώσει τόνωση γενικότερα στην πνευματική ζωή της Εκκλησίας μας, που ομολογημένα περνά μια κρίση.

Από πολιτικής πλευράς, οι Ρώσοι δίνουν μεγάλη σημασία στην έλευση των λειψάνων, επειδή, κατά το Βυζαντινό πρότυπο, κατανοούν την Εκκλησία ως σύμμαχο της πολιτικής τους και όχι ως αντίπαλο. Γι’ αυτό και η πολιτική ηγεσία της χώρας κάθε χρόνο συμμετέχει ενεργά στους εορτασμούς για τον Άγιο Σεραφείμ. Με την έννοια αυτήν, η ανταλλαγή των ιερών λειψάνων σημαίνει σύσφιξη πνευματικών δεσμών μεταξύ των λαών μας.

Ε.Τ.: Πώς εξηγείτε την δημοφιλία του Αγίου Σεραφείμ του Σάρωφ;

Μ.Μ.: Δεν είμαι σίγουρος για την ερμηνεία αυτού του γεγονότος.  Πάντως είναι πολύ γλυκός και συμπαθής άγιος. Είχε μια ιδιαίτερα τρυφερή έκφραση στην πίστη του, αγαπούσε πολύ την ησυχία, τα μικρά παιδάκια, τα ζώα, τη φύση. Μίλησε πολύ για τη χαρά, χαιρετώντας όλους με το «Χριστός Ανέστη, χαρά μου». Μίλησε πηγαία για την εσωτερική ειρήνη, λέγοντας στον καθένα να ειρηνεύσει μέσα του και όλα θα ειρηνεύσουν γύρω του. Όλα αυτά, από έναν άνθρωπο που έζησε 25 χρόνια στην έρημο σε πλήρη απομόνωση. Αντιλαμβάνεσθε τη δύναμη που έχει ο λόγος του και η παρουσία του. Ήταν υπερβατικός άνθρωπος. Δίπλα του ηρεμούσαν τα άγρια θηρία. Λέγεται ότι απαντούσε σε επιστολές χωρίς προηγουμένως να τις δια­βάσει. Προέλεγε τα μέλλοντα, διέκρινε τα βάθη της ψυχής, αγκάλιασε με συμπάθεια την ανθρώπινη φύση και ζωή. Ήταν κάτι ανάλογο με αυτό που κι εμείς τελευταία ζήσαμε με τον π. Πορφύριο και τον π. Παΐσιο.
 
Ε.Τ.: Η ζωή και το έργο του Αγίου Σεραφείμ επηρέασε τη ζωή και την κουλτούρα της Ρωσίας;

Μ.Μ.: Πάρα πολύ. Η δημοφιλία του δημιούργησε μια έντονη στροφή προς το πρόσωπο του και προς την Εκκλησία. Το 1903, 70 χρόνια μετά την κοίμηση του, έγιναν οι εορτασμοί της ανακομιδής των λειψάνων του και ταυτόχρονα η ανακήρυξη του σε Άγιο, με συμμετοχή 300.000 πιστών και του Τσάρου. Το 2003, στους εορτασμούς της εκατονταετηρίδας από της αγιοκατατάξεώς του, παραβρέθηκαν 50.000 πιστοί και ο τότε Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν, ο οποίος, με την ευκαιρία, δώρισε και τις καμπάνες, δείχνοντας με αυτόν τον τρόπο ότι ήταν ένα μεγάλο γεγονός και για τη σύγχρονη, μετα­κομμουνιστική, Ρωσία. Η μεταφορά των λειψάνων του, το 1990, από την Αγία Πετρούπολη, μέσω Μόσχας, στο Μοναστήρι του Ντιβέγιεβο, απόσταση  800 χιλιομέτρων, έγινε με πανρωσική συμμετοχή.
 
Ε.Τ.: Εκφράζονται από κάποιους αμφιβολίες, ότι η μεταφορά των λειψά­νων, γίνεται για λόγους οικονομικούς. Ποια η άποψη σας;

Μ.Μ.: Δυστυχώς ενίοτε μπορεί να υπάρχει και αυτή η λάθος διάσταση, η οποία κάτι το πολύ ιερό το μεταμορφώνει σε υλιστικό. Με μια λογική και υπό όρους, θα μπορούσα να δεχθώ τη διακριτική έμμεση οικονομική αξιοποίηση τέτοιων γεγονότων για φιλανθρωπικούς ή καθαρά ιερούς σκοπούς. Δεν είναι κακό. Εμάς, πάντως, ο σκοπός μας είναι ένας και μοναδικός: η ενίσχυση της πίστης και η μετάγγιση της χάριτος που έχει ο Άγιος. Τα λείψανα των αγίων είναι και άγια και ζωντανά. Μερικοί ειρωνεύονται, επειδή δεν ξέρουν. Ο κόπος της προσκύνησης, η πορεία προς τον άγιο, η θέρμη της πίστης τον υποχρεώνουν να μας αγκαλιάσει με τη χάρη του. Αυτό είναι εμπειρία της Εκκλησίας που δεν πρέπει να τη στερήσουμε από τους εαυτούς μας.
 
Ε.Τ.: Πιστεύετε ότι η Εκκλησία πρέπει  να υποδηλώνει στους πιστούς το μέτρο, ώστε η αγάπη και η τιμή προς τους αγίους και τα λείψανα τους να μην καλύπτει την αγάπη προς τον Χριστό;

Μ.Μ.:  Όλα είναι ένα πράγμα και δεν χωρίζονται. Η αγάπη στον συνάνθρωπο, η τιμή των ιερών λειψάνων, οι παρακλήσεις στους Αγίους, όλα είναι εκφράσεις της πίστης και της αγάπης προς τον Θεό και ενισχυτικά της πίστης μας σ’ Αυτόν. Εάν απομονωθούν αυτά από τον Θεό και γίνουν είδωλα, τότε δημιουργείται μια επίγεια έκφραση της πίστης, η οποία είναι η νοσηρή θρησκευτικότητα. Αν όμως όλα αυτά ανάγονται στη κίνησή μας προς το Μυστήριο του Θεού, τότε ο καθένας,  μέσα από τον αδελφό, γεύεται την αγάπη του Θεού, από τα λείψανα αισθάνεται τη χάρι Του, από την προσκύνηση δέχεται την ευλογία Του. Υπό την έννοια αυτήν, η Εκκλησία πρέπει να δείχνει τον Χριστό και να υποδεικνύει το μέτρο.
 
Ε.Τ.: Μια τελευταία ερώτηση. Σεβασμιώτατε, είστε θετικός επιστήμονας και θεολόγος. Πώς ταιριάζει αυτή η πίστη προς τα Ιερά Λείψανα με αυτά που γίνονται λ.χ. στο CERN;

Μ.Μ.: Τι σχέση έχει το CERN με αυτά που σας λέγω; Το ένα είναι για τεχνητή σύγκρουση πρωτονίων με τεράστιο κόστος και το άλλο φυσική συνάντηση της ψυχής με τη χάρι του Θεού με ανεκτίμητο όφελος. Μίλησα προηγουμένως για πείραμα και επιβεβαίωση. Η Εκκλησία για όσα λέγει έχει και την εμπειρία και τη βεβαιότητα της αλήθειας. Η Επιστήμη δεν μπορεί να εξηγήσει όλα τα του φυσικού κόσμου, ούτε φυσικά μπορεί να εξηγήσει τα υπερφυσικά που συμβαίνουν στη ζωή μας. Η ζωή μας είναι γεμάτη από την ομορφιά του Μυστηρίου. Και το μεν Μυστήριο της φύσης το κοιτάμε με συστολή και ταπείνωση, τα δε Μυστήρια του Θεού τα γευόμαστε με τη χάρη της δικής του αποκάλυψης.