Τὴν παραμονὴ τῆς εἰσόδου μας στὴν Μεγάλη Τεσσαρακοστή, ἀγαπητοὶ ἀδελφοί, ἡ Ἐκκλησία μας ἐπέλεξε γιὰ εὐαγγελικὸ ἀνάγνωσμα ἕνα μικρὸ ἀπόσπασμα ἀπ’ τὴν ἐπὶ τοῦ Ὄρους Ὀμιλία τοῦ Κυρίου. Ἀνοίγεται μπροστὰ μας καὶ γιὰ φέτος ἡ προπαρασκευαστικὴ περίοδος γιὰ τὴν ἑορτὴ τοῦ Πάσχα. Στὴν διάρκεια αὐτῆς τῆς περιόδου περιορίζεται βεβαίως ἡ τροφοδοσία τοῦ σώματος, ἀλλὰ προσφέρεται ἄφθονη πνευματικὴ τροφή. Στοὺς ναούς μας κατὰ τὴν περίοδο αὐτὴ θὰ τελεσθοῦν περισσότερες ἱερές ἀκολουθίες, μεγαλύτερες σὲ διάρκεια καὶ μοναδικὲς σὲ περιεχόμενο.

Σαρακοστὴ βεβαίως σημαίνει νηστεία. Γιὰ σαράντα καὶ περισσότερες ἡμέρες μὲ τὴν θέλησή μας  θὰ στενοχωρήσουμε τὸ σῶμα μας, θὰ ἀρνηθοῦμε νὰ ἱκανοποιήσουμε μερικὲς ἐπιθυμίες, γιὰ νὰ ἐνδυναμώσουμε καὶ νὰ ὠφελήσουμε τὴν ψυχή μας. Ὡστόσο,
ἡ νηστεία μόνη της δὲν θὰ ἀποδώσει πνευματικοὺς  καρπούς, ἄν δὲν προσεχθοῦν καὶ κάποιες ἄλλες παράμετροι.

Πολλοὶ σημερινοὶ ἄνθρωποι διατυπώνουν ἀμφιβολίες καὶ ἐνστάσεις γιὰ τὴν ἀξία καὶ τὴν ἀναγκαιότητα τῆς νηστείας. Καὶ ἄν θεωροῦνται χριστιανοί, ἐν τούτοις δὲν ἀκολουθοῦν τοὺς κανόνες τῆς Ἐκκλησίας. Καὶ ἄν ἔχουν σωματικὴ ὑγεία καὶ πάλι ἀποφεύγουν τὴν ἐκκλησιαστικὴ νηστεία. Ἄν ὅμως τοὺς συμβουλεύσει ἕνας γιατρὸς ἤ καὶ μόνοι τους κρίνουν ὅτι χρειάζεται νὰ ἀδυνατίσουν, τότε μὲ προθυμία θὰ ἀκολουθήσουν μιὰ δίαιτα. Ὡστόσο, γιὰ τὸν Χριστὸ καὶ τὴν Ἐκκλησία εἶναι δεδομένο ὅτι ἡ νηστεία χρειάζεται. Ἡ ἀρετὴ αὐτὴ εἶναι μία μορφὴ ἐγκρατείας γιὰ τὸ σῶμα, ἀποβλέπει ὅμως στὴν ἐνίσχυση τῆς ψυχῆς. Ἐπιδιώκουμε κυρίως ἡ ψυχὴ νὰ ἐνδυναμωθεῖ, ὥστε νὰ μὴν ὑποδουλώνεται στὰ ἁμαρτωλὰ πάθη καὶ νὰ ἀντιστέκεται στὶς κακὲς ἐπιθυμίες. 

Αὐτὸ τὸ ὅπλο τῆς νηστείας θὰ χρησιμοποιήσουμε ἀπὸ αὔριο καὶ ἐμεῖς. Θὰ ἦταν ὅμως ἄδικο αὐτὸ τὸ ὅπλο νὰ χρησιμοποιηθεῖ μὲ λάθος τρόπο καὶ νὰ μᾶς βλάψει ἀντὶ νὰ μᾶς ὠφελήσει. Ὑπάρχει ὁ κίνδυνος νὰ μείνουμε στὴν ἐξωτερικὴ πλευρὰ τῆς νηστείας. Νὰ καυχηθοῦμε ὅτι νηστεύσαμε μὲ ἀκρίβεια ὅλες τὶς ἡμέρες, νὰ συγκρίνουμε τοὺς ἑαυτούς μας μὲ τοὺς ἄλλους ἀνθρώπους, εἴτε νήστευσαν εἴτε ὄχι, νὰ πιστεύσουμε ὅτι πετύχαμε ἕνα μεγάλο κατόρθωμα καὶ ὅτι αὐτὸ εἶναι ἀποτέλεσμα μόνο τῶν δικῶν μας ἱκανοτήτων. Οἱ φαρισαῖοι ἐκείνης τῆς ἐποχῆς παραμελοῦσαν νὰ φροντίζουν στοιχειωδῶς τὴν ἐξωτερική τους ἐμφάνιση, παρουσιάζονταν λυπημένοι καὶ καχεκτικοί, γιὰ νὰ δείχνουν στοὺς ἀνθρώπους ὅτι νήστευαν. Τέτοια νηστεία ὅμως ἀπορρίπτεται, ἐπειδὴ δὲν καλλιεργεῖ τὴν ζωντανὴ σχέση μὲ τὸν Θεό, ἀλλὰ καὶ ὁδηγεῖ τὸν ἄνθρωπο στὴν εἰδωλοποίηση τοῦ ἑαυτοῦ του.

Οἱ φαρισαῖοι νήστευαν καὶ ἔδειχναν λυπημένοι, ἤρεμοι καὶ συγκρατημένοι. Μέσα τους ὅμως κυριαρχοῦσε ὁ ἐγωϊσμός, ὁ θυμὸς καὶ ἡ μνησικακία. Ἄν κάποιος τοὺς ἐνοχλοῦσε σὲ κάτι, ἐκεῖνοι ἐξαγριώνονταν καὶ σχεδίαζαν νὰ τὸν ἐκδικηθοῦν. Γι’ αὐτὸ καὶ ὁ Χριστὸς προβάλλει τὴν ἀνάγκη τῆς συγχωρήσεως. Ἐπειδὴ ὁ Θεὸς συγχωρεῖ τὸ πλῆθος τῶν ἁμαρτιῶν καὶ τῶν πταισμάτων μας, δὲν εἶναι δυνατὸν ἐμεῖς νὰ μὴν συγχωροῦμε τὰ ὁπωσδήποτε πολὺ μικρότερα λάθη τῶν ἄλλων ἀνθρώπων ἀπέναντί μας.

Ἄν θέλουμε νὰ συγχωρήσει ὁ Θεὸς τὰ δικά μας ἁμαρτήματα, ἀπαραίτητη προϋ-πόθεση εἶναι νὰ συγχωρήσουμε ἐμεῖς τὰ λάθη τῶν ἄλλων ἀπέναντί μας. Ἄν δὲν συγχωρήσουμε, δὲν θὰ συγχωρηθοῦμε. Ὁπωσδήποτε, ἡ αὐστηρότερη νηστεία  ἀπ’ τὶς τροφὲς εἶναι πολὺ εὐκολότερη ἀπ’ τὸ νὰ συγχωρήσουμε τοὺς συναμαρτωλοὺς ἀδελφούς μας. Καὶ εἶναι τραγικὸ νὰ ἐπαναλαμβάνουμε δυστυχῶς μόνο μὲ τὰ χείλη μας «καὶ ἄφες ἡμῖν τὰ ὁφειλήματα ἡμῶν, ὡς καὶ ἡμεῖς ἀφίεμεν τοῖς ὁφειλέταις ἡμῶν», χωρὶς μέσα μας ἡ καρδιά μας νὰ συμφωνεῖ.

Χωρὶς ἀμφιβολία σὲ ὅλες τὶς παραπάνω περιπτώσεις περιφρονεῖται καὶ ἀδικεῖται ὁ ἱερὸς θεσμὸς τῆς νηστείας. Ποιός θὰ περίμενε ὅμως ὅτι ἀνάλογη ὑποτίμηση τῆς νηστείας γίνεται καὶ ἀπ’ τοὺς ὑποστηρικτές της; Ἐξακολουθοῦν νὰ νηστεύουν καὶ στὶς ἡμέρες μας λιγότεροι ἴσως ἀπὸ προηγούμενες ἐποχές. Καὶ πάλι ὅμως ἡ προσοχή τους ἐπικεντρώνεται στὴν ἐξωτερικὴ πλευρά. Ἐξαντλοῦν τὴν νηστεία σὲ μιὰ ἀπλὴ ἀλλαγὴ τοῦ διαιτολογίου. Νηστεία γι’ αὐτοὺς σημαίνει ὅτι γιὰ ὁρισμένο χρονικὸ διάστημα θὰ παρασκευάζουν νηστίσιμα φαγητά. Ἡ νηστεία τῆς Ἐκκλησίας ὅμως ἔχει ἕνα πολὺ βαθύτερο νόημα. Στὴν ζωή μας ἔχουμε διαπράξει μία ἀδικία. Στὸ κέντρο τῆς προσοχῆς μας ἔχουμε τοποθετήσει τὸν ἑαυτό μας. Ἀποκλειστική μας φροντίδα εἶναι νὰ δίνουμε ἠδονὴ στὶς αἰσθήσεις  μας, νὰ κερδίζουμε περισσότερα ὑλικὰ ἀγαθὰ καὶ νὰ διώχνουμε ἀπὸ μπροστά μας ὁποιοδήποτε ἐμπόδιο δὲν μᾶς ἀφήνει νὰ ἐκπληρώνουμε τὶς ὁποιεσδήποτε   ἐπιθυμίες μας. Καὶ ἀπέναντι σὲ αὐτὸν τὸν τρόπο ζωῆς δὲν εἶναι ἐφικτὸ νὰ τεθεῖ ἕνας φραγμός, ἕνα ὅριο. Εἶναι φανερὸ ὅτι ἔχουμε ἐντελῶς παραμελήσει τὸν ἐσωτερικό μας ἄνθρωπο, τὴν ψυχή μας, τὴν βαθύτερη δίψα μας γιὰ ἀληθινὴ ζωή, γιὰ ζωντανὴ σχέση μὲ τὸν ζώντα Θεό. Ὅταν μᾶς προτρέπει «μὴ θησαυρίζετε θησαυροὺς ἐπὶ τῆς γῆς»,  στὴν πραγματικότητα ζητεῖ νὰ ἐπανορθώσουμε τὴν ἀδικία ἀπέναντι στὸν ἑαυτό μας καὶ νὰ ἀλλάξουμε προσανατολισμὸ μέσα στὸν κόσμο. Εἴθε ἡ νηστεία καὶ αὐτῆς τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς νὰ ἀνοίξει αὐτὸ τὸ παράθυρο  καὶ στὴν δική μας ζωή.

π. Ν.Η.