Ο ναός των Αγίων Αναργύρων βρίσκεται στην ομώνυμη οδό, ανατολικά του Κορωπίου, έξω από την πόλη, στη θέση Σκουπέρη, πολύ κοντά στη Λεωφόρο Παιανίας – Μαρκοπούλου, 1 χλμ. περίπου από την έξοδο Κορωπίου της Αττικής Οδού. Παλιότερα η οδός Αγίων Αναργύρων οδηγούσε από το Κορωπί στη Βραυρώνα, όμως σήμερα έχει τεμαχιστεί από την Αττική οδό και το υπόλοιπο οδικό δίκτυο.

Η εκκλησία είναι μέσα σε διαμορφωμένο περίβολο με ψηλά πεύκα, σε ένα υπαίθριο τοπίο, που παρά τη μικρή του απόσταση από τους αυτοκινητόδρομους δε διαταράσσεται από το θόρυβο τους.

Σήμερα (2009) η εκκλησία είναι προσβάσιμη στους επισκέπτες. Ανήκει στην ενορία της Αγίας Παρασκευής. Πανηγυρίζει την ημέρα της εορτής των Αγίων την 1η Ιουλίου και την 1η Νοεμβρίου, με πανηγυρικό εσπερινό και θεία Λειτουργία.
_______________
Αρχιτεκτονική Περιγραφή

Ο σημερινός ναός είναι μια τρίκλιτη μεταβυζαντινή βασιλική* του 18ου αιώνα, με διαστάσεις 7.50 x 10.20 μ. περίπου, που καταλήγει σε ένα μεσοβυζαντινό τριμερές Ιερό με ημιεξαγωνικές αψίδες, εκτός από τη νότια αψίδα (Διακονικό) που μετετράπη σε ημικυκλική. Χαρακτηριστικό του ναού είναι η ιδιότυπη μορφή του, με τις πολύ μεγάλες αντηρίδες, το βυζαντινό τριμερές Ιερό και την εσωτερική του διαμόρφωση, αποτέλεσμα επεμβάσεων σε διαφορετικές εποχές. Παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και έχει ανακηρυχθεί διατηρητέο μνημείο από την Αρχαιολογική Υπηρεσία.

Ο αρχικός ναός ήταν δικιόνιος σταυροειδής εγγεγραμμένος με τρούλο**. Από αυτόν σώζεται η κόγχη του Ιερού, η βόρεια αψίδα (Πρόθεση) και ένα μεγάλο μέρος του βόρειου τοίχου. Τα χαρακτηριστικά του - τριμερές Ιερό με θολωτή κάλυψη, ψηλές και άνετες αναλογίες, ημιεξαγωνικές κόγχες - το χρονολογούν στους μεσοβυζαντινούς χρόνους (843-1204). Στη συνέχεια το χαμηλό κτιστό τέμπλο, οι μικρές πόρτες, ο σκοτεινός χώρος εσωτερικά, η μικρή κόγχη πάνω από την είσοδο, τα πεζούλια στην πρόσοψη, η θλάση στην πρόσοψη της δικλινούς κεραμοσκεπούς στέγης και άλλες αρχιτεκτονικές λεπτομέρειες τοποθετούν την εκκλησία στους χρόνους της τουρκοκρατίας. Εννοείται ότι τα ορθογώνια παράθυρα στους πλάγιους τοίχους είναι κατά πολύ νεώτερα (20ος αιώνας). Οι μεγάλες αντηρίδες στην ανατολική, βόρεια και νότια πλευρά, που κατασκευάστηκαν για την υποστήριξη της τοιχοποιίας, διαφοροποιούν το εξωτερικό ενώ ένα νεώτερο υπόστεγο με τσιμεντένιες κολώνες και καμάρες, επιδιώκει ίσως να μιμηθεί στο εξωτερικό τους κίονες και τις καμάρες του εσωτερικού, όμως αποτελεί αισθητική παραφωνία για την όψη του ναού.

Στο εσωτερικό τα τρία κλίτη ορίζονται από δύο σειρές μονολιθικούς αρράβδωτους κίονες σε άνισες αποστάσεις μεταξύ τους, που προέρχονται ίσως από κάποιο άγνωστο παλαιοχριστιανικό κτίσμα της περιοχής. Οι δύο ανατολικοί κίονες βρίσκονται πιθανότατα στη παλιά τους θέση και στήριζαν τον τρούλο του αρχικού ναού. Το ύψος της βάσης του προϋπάρχοντος τρούλου από το δάπεδο εκτιμάται στα 4.80 μ. ενώ το ανώτατο σημείο του τρούλου (κλειδί) στα 7.80 μ.

Πριν από χρόνια προκλήθηκε πυρκαγιά και προξένησε καταστροφές στις τοιχογραφίες, στη στέγη, κλπ. Ο κ. Μπούρας και οι συνεργάτες του αναφέρουν (1969) ότι η στέγη καλύπτεται εσωτερικά από μια ενιαία οροφή, σήμερα όμως η οροφή δεν υπάρχει και η ξύλινη κατασκευή είναι ορατή και ανακαινισμένη.

Ο ναός φέρει τοιχογραφίες, που οι περισσότερες είναι μεταγενέστερες, χωρίς μεγάλη σημασία. Δεν είναι σε καλή κατάσταση και με δυσκολία διακρίνονται. Ελάχιστες από τις αυτές μπορούν να χρονολογηθούν το 18ο αιώνα.
_______________
Λαογραφικά

Αντιγράφουμε από το βιβλίο της Τούλας Στεργιώτη για το πανηγύρι των Αγίων Αναργύρων : «… Ή κοινότητα έστελνε ένα κάρρο φορτωμένο μέ βυτίο γεμάτο νερό, γιά νά βρέξει τό φαρδύ δρόμο, πριν φανούν οι πρώτοι διαβάτες. Τό νωπό βρεγμένο χώμα έδινε δροσιά καί ένα ευχάριστο άρωμα, εκείνες τις πρώτες απογευματινές ώρες, πρίν άπό τό ηλιοβασίλεμα. Πολύς κόσμος προχωρούσε, προς τήν εκκλησία, μερικοί μέ τις σούστες καί οι περισσότεροι προτιμούσαν νά περπατήσουν κάτω άπό τά σκιερά δέντρα. Ή διαδρομή γινόταν ανάμεσα στά περιβόλια, μέ τίς ώριμες ντομάτες, τις μελιτζάνες, τά κολοκυθάκια, τά τρυφερά βλίτα ή τό "λιαμπότη" καί φυτεμένα γύρω άπό τίς ελιές βασιλικά καί πανύψηλοι ήλιοι.

Κοντά στην εκκλησία, πού στό βάψιμο είχαν προσθέσει χρωματιστές γραμμές καί ανάμεσα στους τέσσερις δρόμους, ήταν ένα άπό τά πιό παλιά πηγάδια. Άν μπορούσε άραγε νά διηγηθεί πόσες φυσιογνωμίες αντίκρισε στό φαρδύ κάμπο καί πέρα, καθώς καί πόσα διψασμένα χείλη δέν δρόσισε μέ τό κρύο του νερό τό καλοκαίρι.

Τό βράδυ τού πανηγυριού υπήρχε έδώ ένα πρόχειρο καφενείο, χωρίς όργανα καί οι προσκυνητές, μετά από μιά λεμονάδα έπαιρναν τό δρόμο τού γυρισμού, ώστε νά ξυπνήσουν τό άλλο πρωί γιά τή λειτουργία. Ή ίδια διαδρομή καί ή ζέστη μεγαλύτερη. Οί περαστικοί στεκόντουσαν σέ κάποιο περιβόλι, γιά νά ξεδιψάσουν καί νά φάνε ένα φρέσκο αγγούρι ή λίγα βερύκοκα. Οί περισσότεροι προτιμούσαν τίς γραμμές τού τρένου, διότι έκεί εύρισκαν περισσότερη γραφικότητα καί ηρεμία.»
_______________
Βιβλιογραφία:

Μπούρας Χαρ.- Ανδρεάδη Ρ.- Καλογεροπούλου Α., Εκκλησίες της Αττικής, Αθήνα 1969, σ. 13-15 Τούλα Στεργιώτη, Το Κορωπί κάποτε – Λαογραφικές Αναμνήσεις, Αθήνα 2000
_______________
* Τρίκλιτη Βασιλική : Ήταν ο πρώτος αρχιτεκτονικός ρυθμός Βυζαντινών εκκλησιών που αναπτύχθηκε κατά τη διάρκεια των πρώτων χρόνων της Αυτοκρατορίας (4ος - 6ος αιώνας μ.Χ.). Ήταν ένα ορθογώνιο δωμάτιο, με μήκος συνήθως διπλάσιο του πλάτους του, το οποίο χωριζόταν σε τρία τμήματα ή κλίτη κατά μήκος της μεγαλύτερης διάστασής του. Το κεντρικό κλίτος ήταν συνήθως πλατύτερο και ψηλότερο από τα δυο άλλα, επιτρέποντας στο φως να διαχέεται στο εσωτερικό από κάποια παράθυρα. Τα κλίτη χωρίζονταν με καμάρες και μαρμάρινες κολόνες, οι οποίες συχνά διακοσμούνταν με κιονόκρανα. Άλλες φορές ένα μικρότερο κλίτος ή ένα ξεχωριστό δωμάτιο κατασκευαζόταν αμέσως μετά την είσοδο, κάθετα στα τρία κλίτη (προθάλαμος ή νάρθηκας). Αυτός ήταν ο χώρος απ' όπου τα αβάπτιστα άτομα μπορούσαν να παρακολουθούν τη λειτουργία.
_______________
** Ο Βυζαντινός ρυθμός ή «εγγεγραμμένος σταυροειδής με τρούλο» Ο εγγεγραμμένος σταυροειδής με τρούλο είναι αρχιτεκτονικός τύπος χριστιανικών ναών. Κύριο χαρακτηριστικό στοιχείο αυτού του ρυθμού είναι ο σχηματισμός σταυρού εσωτερικά και εξωτερικά στο σχεδόν τετράγωνο κτίσμα, με τον έναν ή τους πέντε τρούλους. Η δημιουργία κογχών στη βόρεια και νότια πλευρά όχι μόνο αυξάνουν τον εσωτερικό χώρο, αλλά χαρίζουν παράλληλα ομορφιά και χάρη. Ανάλογα με τον αριθμό των στηριγμάτων του τρούλου (κιόνων και πεσσών) χαρακτηρίζεται δικιόνιος (ή δίστυλος), τετρακιόνιος (τετράστυλος) ή οκτάστυλος.

Εμφανίστηκε στην Κωνσταντινούπολη και αργότερα σε ολόκληρο τον βυζαντινό κόσμο, ύστερα από μια περίοδο τριών περίπου αιώνων μεταβατικής ναοδομίας, συνδυασμού θολωτής τρίκλιτης βασιλικής με τη σταυρωτή τρουλαία βασιλική.